8 giờ trước
David Fong đã rời ngôi làng nghèo miền trung Trung Quốc để đến với khu vực đang phát triển bùng nổ phía nam Thâm Quyến, khi còn là một chàng trai trẻ vào năm 1997.
Trong 25 năm sau đó, David Fong đã làm việc cho một loạt các nhà sản xuất ở nước ngoài trước khi xây dựng doanh nghiệp trị giá hàng triệu USD của riêng mình – chế tạo mọi thứ từ balo tới bàn chải đánh răng, theo Reuters.
Giờ đã 47 tuổi, ông có kế hoạch vươn tầm quốc tế bằng cách xây dựng các thiết bị tiêu dùng có kết nối internet. Nhưng sau hai năm đại dịch covid đã khiến cho giá vận chuyển leo thang và làm méo mó niềm tin của người tiêu dùng, ông lo về sự sinh tồn của doanh nghiệp mình.
“Tôi hy vọng chúng tôi sẽ thực hiện được điều đó trong năm nay”, Fong nói, xung quanh là những chú gấu biết nói, các bộ phận máy móc và các cuốn danh mục của công ty trong văn phòng trên tầng cao nhất của ông – nhìn thẳng ra những tòa tháp lấp lánh trong một vùng từng có nhiều nhà máy lớn của Thâm Quyến. “Đó là thời điểm khó khăn cho một doanh nghiệp.”
Câu chuyện từ nghèo khổ đến giàu sang của Fong, hiện đang bị đe dọa bởi sự suy thoái ngày càng trầm trọng hơn do đại dịch Covid, phản ánh câu chuyện lớn hơn về thành phố mà ông sống.
Được lập ra vào năm 1979 trong làn sóng cải cách kinh tế đầu tiên của Trung Quốc giúp cho phép doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò trong hệ thống do nhà nước kiểm soát, Thâm Quyến đã chuyển mình từ một tập hợp các làng nông nghiệp thành một cảng lớn của thế giới, nơi sản sinh ra một số công ty dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ, tài chính, bất động sản và các công ty sản xuất của Trung Quốc.
Suốt bốn thập kỷ qua, thành phố đạt mức tăng trưởng kinh tế ít nhất 20% hàng năm. Mới đây vào tháng 10, công ty Oxford Economics đã dự đoán rằng Thâm Quyến sẽ là thành phố phát triển nhanh nhất thế giới từ năm 2020 đến năm 2022.
Nhưng kể từ đó, Thâm Quyến đã mất ngôi vương vào tay San Jose ở Thung lũng Silicon của California.
Thâm Quyến công bố tăng trưởng kinh tế tổng thể chỉ 2% trong quý đầu tiên của năm nay, con số thấp nhất từ trước đến nay của thành phố, ngoại trừ quý đầu tiên của năm 2020 khi làn sóng nhiễm virus corona đầu tiên đẩy đất nước vào bế tắc
Thâm Quyến vẫn là nhà xuất khẩu hàng hóa lớn nhất của Trung Quốc, nhưng các lô hàng ra nước ngoài của thành phố đã giảm gần 14% trong tháng 3, do việc phong tỏa Covid làm cảng của họ bị tắc nghẽn.
Thành phố từ lâu đã được xem là một trong những nơi tuyệt vời và năng động nhất cho hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc và cũng là thành tựu của cải cách kinh tế nước này.
Chủ tịch Tập Cận Bình gọi đây là thành phố ‘thần kỳ’ trong chuyến công du vào năm 2019.
Nếu Thâm Quyến gặp khó khăn, đó là dấu hiệu cảnh báo cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này. Richard Holt, giám đốc nghiên cứu các thành phố toàn cầu tại Oxford Economics, cho biết thành phố là “chim hoàng yến trong mỏ than”, rằng nhóm của ông đang theo dõi sát sao Thâm Quyến.
Fong, người chủ yếu bán hàng hóa của mình cho khách trong nước, cho biết doanh số bán hàng đã sụt giảm khoảng 40% so với mức 20 triệu nhân dân tệ (3 triệu USD) vào năm 2020, do ảnh hưởng bởi việc Thượng Hải đóng cửa hai tháng gần đây và sự suy giảm chung về niềm tin của người tiêu dùng.
Các quy định đi lại nghiêm ngặt của Trung Quốc đồng nghĩa là ông đã không thể đến thăm châu Âu để mở rộng thị trường tại đây.
Mất sự thu hút
Thâm Quyến, thành phố có khoảng 18 triệu dân, đã phải hứng chịu hàng loạt những đòn giáng từ trong và ngoài nước.
Các nhà sản xuất thiết bị viễn thông có trụ sở tại Thâm Quyến như Huawei Technologies và ZTE Corp (000063.SZ), đã bị liệt vào danh sách đen thương mại của Mỹ với lý do lo ngại về an ninh và vận chuyển trái phép công nghệ Hoa Kỳ tới Iran. Huawei phủ nhận cáo buộc, trong khi ZTE mãn hạn quản chế 5 năm vào tháng 3 này sau khi nhận tội.
Một trong những công ty trụ cột khác của thành phố – nhà phát triển bất động sản bán chạy nhất China Evergrande – đã làm dấy lên lo ngại sẽ sụp đổ vào năm ngoái do các khoản nợ chồng chất gây tàn phá hệ thống tài chính của Trung Quốc. Tiếp đó, Ping An Insurance Group Co, công ty bảo hiểm lớn nhất Trung Quốc, đã thua lỗ lớn ở các khoản đầu tư bất động sản.
Ngay cả các công ty nhỏ hơn cũng phải vật lộn. Hiệp hội Thương mại điện tử xuyên biên giới Thâm Quyến cho biết Amazon.com Inc (AMZN.O) năm ngoái đã trừng trị thẳng tay cách thức kinh doanh trên nền tảng này, ảnh hưởng đến hơn 50.000 nhà giao dịch thương mại điện tử, nhiều công ty có trụ sở tại thành phố này.
Trên hết, Thâm Quyến đã bị phong tỏa một tuần hồi tháng 3 để chặn sự lây lan của virus corona. Việc đóng cửa này cùng với sự phong tỏa khác của Trung Quốc đã làm suy giảm nhu cầu trong nước đối với hàng hóa sản xuất tại Thâm Quyến. Mức tăng trưởng 2% của thành phố trong quý đầu tiên chưa bằng một nửa mức tăng trưởng 4,8% chung của Trung Quốc.
Lượt đăng ký kinh doanh cũng giảm gần một phần ba trong thời gian này. Chính quyền thành phố đang bám sát mục tiêu tăng trưởng 6% cho năm nay, được đặt ra vào tháng 4, nhưng sự chậm lại đã gióng lên hồi chuông báo động ở Trung Quốc.
“Nền kinh tế của Thâm Quyến đang mất đà, thụt lùi và trì trệ, trong khi một số đang hồ nghi liệu Thâm Quyến có đủ động lực hay không,” Song Ding, giám đốc tại Viện Phát triển Trung Quốc liên kết với nhà nước, viết trong một bài luận hồi tháng Năm.
Chính quyền Thâm Quyến không trả lời khi được yêu cầu bình luận về việc này.
Các quan chức thành phố thừa nhận rằng việc giữ sự ‘màu nhiệm’ Thâm Quyến là ngày càng khó khăn.
Vào ngày 6/6, hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã đưa tin Thâm Quyến có kế hoạch xây dựng 20 khu công nghiệp sản xuất tiên tiến cho các công ty viễn thông và công nghệ cao, diện tích 300 km vuông nhưng không cung cấp thêm bất kỳ chi tiết nào.
‘Đến lúc ra đi’
Việc hầu hết các chuyến bay quốc tế đến Trung Quốc bị hủy, một cảng bị ùn tắc do việc phong tỏa và biên giới từng sầm uất với Hong Kong giờ đã đóng cửa hoàn toàn, khiến Thâm Quyến trở thành một nơi khó kinh doanh. Các kế hoạch của Trung Quốc về Khu Vịnh Lớn – nối Thâm Quyến với Hong Kong, Ma Cao và một số thành phố đại lục – dường như đã bị đình trệ.
Klaus Zenkel, Chủ tịch Phòng Thương mại Châu Âu tại Nam Trung Quốc nhận định: “Thâm Quyến đang mất dần sức hút và họ (chính quyền) cần phải nhận ra điều đó. Chúng tôi luôn nói rằng họ cần phải cân bằng giữa các hạn chế và tăng trưởng kinh tế, để tìm cách đổ nhiều tiền hơn cho Khu Vịnh Lớn và các khu thương mại tự do này.”
Vào tháng Chín, chính phủ Trung Quốc cho biết họ sẽ mở rộng cái được gọi là đặc khu kinh tế Qianhai, một khu vực đặc biệt nằm trong biên giới của Thâm Quyến, từ 15 km vuông lên 121 km vuông. Các ngân hàng Anh Standard Chartered và HSBC đã thiết lập văn phòng ở đó, nhưng việc đóng cửa biên giới nghĩa là khu vực này gặp khó khăn trong việc thu hút các doanh nghiệp nước ngoài, Zenkel và năm nhà ngoại giao trong khu vực cho biết.
Các doanh nhân nước ngoài đổ xô đến Thâm Quyến để biến ý tưởng của họ thành sản phẩm đã không còn thường xuyên đến thăm các nhà máy của công ty họ và chợ điện tử lớn nhất thế giới ở Huaqiangbei, buộc hàng chục quán bar và nhà hàng nước ngoài phải đóng cửa hoặc thích nghi với thị hiếu địa phương.
Các phòng kinh doanh quốc tế đã cảnh báo chính phủ Trung Quốc về sự ra đi của nhân tài ngoại quốc. Một nhà ngoại giao tại một lãnh sự quán lớn ở châu Âu nói với Reuters rằng họ ước tính số lượng công dân của họ ở miền nam Trung Quốc đã giảm xuống còn 750 người từ 3.000 người trước đại dịch.
Sự chững lại đã khiến sinh viên tốt nghiệp khó tìm được việc làm ở nơi từ lâu đã là đô thị trẻ nhất của Trung Quốc, nơi dân số trung bình là 34 tuổi. một thỏi nam châm thu hút những sinh viên tốt nghiệp đầy tham vọng và tài năng trên khắp đất nước. Thành phố cận nhiệt đới đơm hoa kết trải, nơi kết hợp sản xuất, công nghệ và tài chính thành một trung tâm kinh doanh đôi khi được gọi là Thung lũng Silicon của Trung Quốc, từng là thỏi nam châm thu hút những sinh viên tốt nghiệp đầy tham vọng và tài năng trên khắp đất nước.
Jade Yang, 22 tuổi, người đã hoàn thành bằng cử nhân về quảng cáo vào tháng 5 và đã đi khoảng 1.400 km từ trung tâm Trùng Khánh để tìm việc làm tại một công ty công nghệ Thâm Quyến, cho biết:
“Tôi đã thực tập tại các công ty nơi những bạn cùng lớp hơn một hoặc hai tuổi đã tìm được việc, nhưng khó khăn hơn nhieuf để có được một vị trí tốt hơn vị trí mà họ có.” Cô cho biết ban đầu hy vọng mức lương lên tới 10.000 nhân dân tệ (34,5 triệu VND) một tháng nhưng giờ nghĩ 6.000 nhân dân tệ (20,6 triệu) là con số thiết thực hơn.
Trong một khu vực chi chít các căn hộ gần Khu Công nghệ Cao, một trong những khu tập trung các công ty công nghệ của thành phố, các đại lý bất động sản vốn thường tràn ngập sinh viên tốt nghiệp tìm kiếm nhà vào tháng Năm. Một đại diện, người chỉ nêu tên là Zhao, nói với Reuters vào tháng trước rằng hoạt động kinh doanh giảm 50% so với một năm trước.
“Nơi này đáng ra nên đông đúc người qua lại, tôi lẽ ra đã không có cả giây phút nghỉ ngơi,” anh nói, thơ thẩn trên chiếc xe tay ga của mình bên ngoài tòa nhà có 30 căn hộ studio với giá thuê 2.000 nhân dân tệ một tháng. Anh nói một số đã bỏ không kể từ tháng 11.
Các doanh nghiệp ở Thâm Quyến luôn mở và đóng cửa ở mức doanh thu cao, nhưng ngày càng nhiều biển báo ‘cho thuê’ ở các trung tâm mua sắm sầm uất một thời, đặc biệt là những khu gần cửa khẩu với Hong Kong, vốn đã đóng cửa từ đầu năm 2020.
Tình hình rất ảm đạm đối với những người lao động nhập cư có thu nhập thấp ở Thâm Quyến, họ đang phải vật lộn để sống qua ngày với chi phí sinh hoạt tăng cao và không thể mua nhà bởi giá bất động sản cao nhất nước.
Masseuse Xue Juan, 44 tuổi, cho biết bạn của cô gần đây đã về quê ở tỉnh Thành Đô và mở một nhà hàng lẩu, và cô đang nghĩ đến việc sẽ tham gia làm chung.
Xue cho biết: “Ngay cả đồ ăn và thức uống cũng trở nên quá đắt đỏ, công việc khó khăn và mức sống đã được cải thiện rất nhiều tại các vùng khác ở Trung Quốc. Có lẽ đã đến lúc phải ra đi.”
