- Orla Guerin
- Phóng viên BBC News, từ Lysychansk
8 giờ trước
“Tốc độ tối đa!” Chiếc xe cảnh sát bọc thép phía trước hướng dẫn qua bộ đàm khi chúng tôi lao qua xác một chiếc xe tải quân sự Ukraine. Có nhiều nguy cơ bị Nga tấn công trên đoạn đường này, nhưng đây là con đường an toàn nhất còn lại để vào thành phố bị bao vây Lysychansk.
Đường chân trời đen tối của chiến tranh ở phía trước chúng tôi – khói đen cuồn cuộn từ cuộc tấn công mới nhất của Nga. Thành phố phía đông – từng là nơi sinh sống của khoảng 100.000 người – đang bị tấn công liên tục. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, tuyên bố thành phố này “đã chết”, cùng với thành phố lân cận Severodonetsk.
Trong suốt chuyến đi của chúng tôi, tiếng pháo tấn công dồn dập được đáp lại bởi tiếng rít của những tên lửa phản lực được phóng đi. “Đó là một cuộc đấu tay đôi”, cảnh sát trưởng khu vực, Oleh Hryhorov, nói ngắn gọn. Nếu vậy, Ukraine có vẻ sẽ thua cuộc. Và sớm thôi.
Khi quân Nga áp sát, một số người đang cố gắng chạy thoát bằng các cuộc sơ tán do cảnh sát tổ chức. Khoảng sáu thường dân đang vội vã lên một chiếc xe tải bọc thép, trong số đó có một cậu bé đội mũ lưỡi trai màu xanh lam. Khi nghe một tiếng đạn pháo, họ chạy tán loạn và quay đầu tìm chỗ ẩn nấp. Sau đó, chúng tôi biết rằng một phụ nữ đã bị giết gần đó. Cô đã liều mạng rời khỏi căn hộ của mình nhưng chỉ đến được khu vườn phía trước.
Sự sống và cái chết ở đây được ngăn cách bởi những ranh giới mỏng manh.
Chúng tôi gặp một người phụ nữ lớn tuổi lang thang trên đường phố – rõ ràng là bị sốc do pháo kích – đang ôm chặt một biểu tượng tôn giáo nhỏ. Bà đã ở gần nơi xảy ra một cuộc pháo kích thiêu rụi một căn nhà.
“Ở Lysychansk, nếu bạn còn sống, thì đó là một ngày tốt lành,” cảnh sát trưởng nói, ông đã thấy trước việc vùng Luhansk, một nửa khu vực Donbas giờ đây gần như hoàn toàn nằm trong tay Nga.
Ông nói nhỏ kèm theo căng thẳng và mệt mỏi, thừa nhận rằng vùng đất này đi kèm với nỗi sợ hãi. “Bất cứ ai nói rằng họ không sợ đều đang nói dối. Không ai muốn chết. Nhưng những cảnh sát Ukraine dũng cảm của chúng tôi vẫn tiếp tục làm công việc của họ.”
Ông tự hào xen lẫn buồn vui về thực tế là họ đã giúp 37.000 người sơ tán khỏi khu vực.
Khi chúng tôi nói chuyện, một quả đạn pháo của Nga bay qua đầu buộc chúng tôi phải cúi xuống tìm chỗ ẩn nấp. Trong vài phút, một quả khác bay theo sau đó.
Ngay sau đó một nhóm dân thường tập trung lại, chờ đợi cuộc sơ tán tiếp theo. Âm thanh báo hiệu nhiều lửa đạn đang tới khiến một số người vội vã tìm nơi trú ẩn. Nhưng Volodymyr vẫn ngồi đó. Người đàn ông tóc bạc 67 tuổi dường như quá yếu để di chuyển. Ông thở dài và nói với tôi rằng ông cần phải đến bệnh viện.
“Cuộc sống ở đây ngày trước êm đềm. Mọi thứ bình thường. Thế rồi chiến tranh phá vỡ tất cả. Ở đây không có nước, không điện, không khí đốt. Tôi tuyệt vọng,” ông lặng lẽ nói. “Tôi tuyệt vọng.”
Những người ở lại ra khỏi hầm trong một khoảng thời gian ngắn để nấu ăn ở ngoài. Chúng tôi gặp Yelena và những người thân của bà ngồi trên một chiếc ghế dài gần một lò nướng được dựng tạm bợ – một bữa thịt nướng trong sợ hãi do chiến tranh.
Mặt bà tái mét, nhưng vẫn bám lấy ngôi nhà hơn 50 năm của mình.
“Chúng tôi đã sống ở đây cả đời,” bà nói. “Chúng tôi là một đại gia đình với các chị và các em, các con và cháu. Tất cả đều ở đây. Chúng tôi chưa nghĩ đến việc rời đi.” Trong lúc chúng tôi nói chuyện, có nhiều tiếng ầm ầm từ phía xa.
“Chúng tôi lo lắng cho bản thân, gia đình, thú nuôi của chúng tôi. Chúng tôi lo lắng về mọi thứ. Nhưng chúng tôi hy vọng rằng mọi thứ sẽ ổn.”
Có rất ít cơ hội để điều đó xảy ra. Đây là một cuộc chiến tranh pháo binh, và Ukraine không có đủ súng lớn. Các phép tính rất rõ ràng. Các quan chức Ukraine cho biết họ chỉ có một khẩu pháo trên mỗi 10-15 khẩu mà Nga có. Thêm vào đó, Ukraine đang cạn kiệt đạn dược.
Vì vậy, Lysychansk đang bị phá hủy, và nhà cửa tại thành phố đang bị phá hủy. Cung Văn hóa uy nghiêm một thời giờ bị bao phủ bởi lớp cháy đen, những chiếc cột duyên dáng bị cháy đen và gãy. Nga không chỉ ném bom các tòa nhà ở đây mà đang xóa sổ lịch sử thành phố. Chiến thuật là có chủ ý – pháo kích, san phẳng, nghiền nát, và không để lại gì ngoài vùng đất bị cháy xém.
Từ Lysychansk, không khó để thấy tầm nhìn về tương lai của Nga.
Chỉ trên con đường ở thành phố sinh đôi Severodonetsk, chúng tôi có thể thấy những ngọn lửa đang cháy, trên bờ bên kia sông Siversky Donets.
Còn lại một vài khu kháng chiến của người Ukraine ở Severodonetsk, nhưng thành phố có thể thất thủ trong vài ngày tới. Nếu điều đó xảy ra, đó sẽ là một chiến thắng then chốt, cho phép lực lượng của Tổng thống Nga Vladimir Putin tiến tới phần còn lại của Donbas. Putin và các lực lượng ủy nhiệm của ông đã kiểm soát hầu hết khu vực này.
Ukraine đang phải đối mặt với một kẻ thù đã rút ra bài học và Ukraine đang hứng chịu những tổn thất nặng nề. Chính phủ Ukraine cho biết có từ 100 đến 200 binh lính bị giết trong trận chiến mỗi ngày. Thế còn một số hệ thống tên lửa tầm xa tiên tiến mà Anh và Mỹ hứa hẹn? Chúng có thể đến quá muộn.
“Nếu vũ khí đến sớm hơn, chúng tôi đã ngăn chặn quân Nga sớm hơn nhiều,” Serhiy Haidai, Thống đốc vùng Luhansk, cho biết.
“Hơn nữa, chúng tôi đã có thể phát động một cuộc phản công,” Severodonetsk bị tàn phá là điều đau đớn đối với cá nhân Thống đốc – đó là quê hương của ông.
Chúng tôi bắt kịp ông để phỏng vấn khi ông đang trên đường đi. Giống như cảnh sát trưởng, ông là một người lo lắng, vội vàng, vì những khu vực cuối cùng trong vùng của ông đang bị nuốt chửng.
Thống đốc cảnh báo rằng nguy cơ không chỉ dừng lại ở biên giới Ukraine. “Nếu Putin không bị chặn lại, ông ta sẽ tiếp tục”, ông nói. “Ông ta sẽ tiến đến các nước Baltic, đến châu Âu. Ông ta sẽ chiến đấu, ông ta là một kẻ hoàn toàn u mê. Và ông ta chỉ có thể bị ngăn chặn bằng vũ lực.”
Thống đốc Haidai nói rằng ông vẫn tin tưởng vào chiến thắng. Quan điểm đó được nhắc lại ở Kyiv. Nhưng tại đây trên chiến trường ở vùng Donbas, có vẻ như Ukraine đang thua, và đây sẽ là một mùa hè thất bại.
Chẳng bao lâu nữa Lysychansk và Severodonetsk có thể nằm trong số những thành phố ma mới của Ukraine.
Và khi nhiều tháng trôi qua, quân đội Nga tiếp tục tiến công, có thể có một mối nguy hiểm khác – đó là sự chú ý, thống nhất và ủng hộ của phương Tây sẽ bắt đầu giảm dần.
