8 tháng 5 2023
Theo các hình ảnh trên mạng xã hội và thông tin chính thức từ Cuba chưa được kiểm chứng, người dân tại thị trấn cảng Caimanera gần căn cứ quân sự của Mỹ ở Guantanamo đã đổ ra đường biểu tình vào tối ngày thứ Bảy 06/05. Đây là một trong các cuộc biểu tình chống chính phủ đầu tiên nổ ra tại Cuba trong năm nay, theo Reuters.
Trong các video được đăng tải trên mạng xã hội, nhiều video được giới bất đồng chính kiến bên ngoài Cuba và các nhóm nhân quyền chia sẻ, cho thấy cảnh những người đàn ông trong quân phục và thường phục đụng độ với người biểu tình ở một con đường mờ tối, trong khi người xung quanh dùng điện thoại quay lại vụ việc.
Các video cho thấy cảnh người biểu tình ở một làng chài gần vùng phía đông của hòn đảo này, hô vang thông điệp chống chính phủ và kêu gọi đòi “tự do”.
Căng thẳng đặc biệt dâng cao tại Cuba, quốc gia theo thể chế cộng sản trong vài tuần gần đây, khi cuộc khủng hoảng nhiên liệu nghiêm trọng đã gây áp lực lên hệ thống giao thông công cộng, phát điện và cung cấp thực phẩm.
Chính phủ Cuba đã không phản hồi trước yêu cầu bình luận từ Reuters.
Nhưng nhà báo từ một đài phát thanh nhà nước Cuba, Mabel Pozo phát biểu trên mạng xã hội là cuộc biểu tình bắt đầu khi “những công dân khác nhau, một số người trong tình trạng say xỉn, đã la hét lời tuyên bố chống lại tiến trình xã hội của Cuba và về những bất mãn của họ.”
Ông Pozo viết rằng “các lực lượng an ninh và những người khác cũng góp phần thuyết phục những người này không tập trung ngoài đường, họ đã phản ứng và quay trở về nhà.”
CubaDebate, một hãng tin truyền thông số thuộc nhà nước, sau đó cho biết có “số người tò mò nhiều hơn người tham gia” trong cuộc biểu tình đêm thứ Bảy 06/05, cho thấy tính chất cuộc bất ổn khi “sự phô diễn” trên truyền thông đã bị giới bất đồng chính kiến thổi phồng.
Reuters không thể độc lập xác nhận báo cáo hoặc video trên mạng xã hội hoặc phiên bản trên mạng xã hội về vụ việc.
Nằm ở vùng xa xôi ở Cuba, Caimanera được xem là “một tuyến chiến hào đầu tiên chống đế quốc” của Cuba vì vị trí gần với căn cứ hải quân Guantanamo của Mỹ. Thị trấn này cách 12 giờ đi xe từ thủ đô Havana.
Các cuộc biểu tình tại Cuba dù cực kỳ hiếm xảy ra nhưng đã bùng phát bất ngờ thường xuyên hơn trong những năm gần đây khi đảo quốc này bị tác động từ cuộc khủng hoảng kinh tế.
Hiến pháp năm 2019 của Cuba đã trao cho người dân quyền biểu tình, thế nhưng những quyền ấn định về quyền này lại bị bế tắc trong quá trình lập pháp.
Hàng trăm người dân Cuba vẫn bị tù giam trong các cuộc biểu tình chống chính phủ vào tháng 07/2021, quy mô lớn nhất kể từ cuộc cách mạng năm 1959 của cố lãnh đạo Fidel Castro. Chính phủ Cuba nói những người bị tù giam vì phạm tội tấn công, phá hoại và xúi giục nổi loạn.
Những nhóm hoạt động nhân quyền, Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ đã lên tiếng chỉ trích cách phản ứng của Cuba đối với các cuộc biểu tình như vậy, xem là nặng tay và mang tính đàn áp.
Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Havana hôm Chủ nhật 07/05 một lần nữa chỉ trích cách Cuba xử lý cuộc bất ổn tại Caimanera.
“Tối hôm qua, lực lượng an ninh Cuba đã phản ứng một cách thô bạo trước các cuộc biểu tình tại thị trấn Caimanera, đánh những người dân đòi hỏi quyền con người,” Đại sứ quán Mỹ nêu trên Twitter.
“Cuba cũng đã cắt internet vì lo ngại sự tự do biểu đạt. Sự áp bức của Cuba đối với quyền của các công dân là tàn bạo và không các tác dụng; sự tự do luôn chiến thắng.”
Nhóm giám sát nhân quyền Cubalex đăng thông tin đã có năm người biểu tình bị mất tích tính đến tối ngày Chủ nhật 07/05 sau khi xảy ra các cuộc đụng độ với lực lượng an ninh vào ngày trước đó.
Cắt internet
Cơ quan theo dõi web toàn cầu, Netblocks cho thấy sự sụt giảm lưu lượng truy cập web tại Cuba vào ngày thứ Bảy 06/05, không lâu sau khi có thông tin về cuộc biểu tình.
“Dữ liệu mạng cho thấy sự sụp đổ lưu lượng internet ở #Cuba trong bối cảnh diễn ra các cuộc biểu tình đòi tự do và nhân quyền, tập trung quanh Caimanera, Guantanamo; sự kết nối vẫn bị gián đoạn vào thời điểm hiện tại, được phục hồi một phần”, cơ quan giám sát internet này nêu trên Twitter.
Giới bất đồng chính kiến và Mỹ đã từ lâu cáo buộc chính phủ Cuba chặn internet trên toàn quốc khi các cuộc biểu tình chống chính phủ nổ ra. Trong khi đó, giới chức Cuba lại cáo buộc Mỹ sử dụng mạng xã hội để kích động bất ổn nhằm lật đổ chính phủ của đảo quốc này.
Trong phiên bản tường thuật về vụ việc trên truyền thông nhà nước có vẻ đã lên án việc thiếu internet khi lưu lượng truy cập web tăng vọt.
“Sự bình yên của buổi chiều đã bị đảo lộn vào ngày thứ Bảy 07/05 ở Caimanera và đương nhiên, internet gần như đã bị đổ sập,” nhà báo Pozo nói.
Thông điệp này đã được đài truyền hình nhà nước Canal Caribe chia sẻ chỉ vài giờ sau khi các video đầu tiên được đăng tải, xác nhận về cuộc biểu tình ở Caimanera nhưng trấn an các công dân là “đường phố vẫn bình yên.”
