Lệnh cấm một số ngành công nghiệp trong nước sử dụng thẻ nhớ điện tử của hãng Mỹ Micron Technology là đòn trả đũa thực chất đầu tiên của Bắc Kinh trước các chính sách của Washington nhắm vào nhiều công ty bán dẫn của Trung Quốc. Nhưng đây cũng là lời cảnh cáo Bắc Kinh gởi đến chính quyền Biden : Kể từ nay Mỹ không thể đơn phương quyết định đóng băng hay hạ nhiệt các mối quan hệ.
Đăng ngày: 24/05/2023
Đòn trả đũa này của Trung Quốc trước hết là nhằm đáp lại các lệnh cấm của Mỹ ban hành vào tháng 10/2022 nhằm kiểm soát xuất khẩu linh kiện bán dẫn, với một mục tiêu rất rõ ràng là ngăn chặn đà tiến của Trung Quốc, khi gây khó khăn cho khả năng mua và sản xuất của nhiều hãng ở nước này. Tranh chấp Trung – Mỹ đã gây ra những gián đoạn trong chuỗi cung ứng mặt hàng nhạy cảm và chiến lược.
Hai mối lợi cho Trung Quốc
Hành động trả đũa này của Bắc Kinh diễn ra sau hai sự kiện quan trọng : Các nước khối G7 tại thượng đỉnh Hiroshima tuyên bố giảm rủi ro và đa dạng hóa chuỗi cung ứng trong ngành công nghệ mũi nhọn này và thông báo của Micron đầu tư 3,6 tỷ đô la vào Nhật Bản. Đối với nhà nghiên cứu về Địa chính trị và Quan hệ Quốc tế, bà Megha Shrivastava, thuộc Manipal Academy of Higher Education, Ấn Độ, đây còn là một lời cảnh cáo từ Bắc Kinh, nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường nội địa mà Mỹ và các nước đồng minh không dễ bỏ qua.
Trong bài « Giải mã cuộc leo thang chiến tranh chip điện tử của Trung Quốc » đăng trên trang mạng The Diplomat (23/05/2023), nhà nghiên cứu người Ấn này cho rằng lệnh cấm trên của Bắc Kinh thể hiện quyết tâm tăng cường tự chủ nguồn cung linh kiện bán dẫn, được đưa ra từ năm 2020 qua Văn kiện số 8, nhằm cắt giảm phụ thuộc vào nước ngoài, đặc biệt là vào Mỹ và các nước đồng minh, sau việc Mỹ ban hành lệnh cấm đối với Hoa Vi và ZTE năm 2019. Đến tháng 3/2023, Bắc Kinh đã phê chuẩn kế hoạch bơm 1,9 tỷ đô la cho hãng Yangtze Memory Technologies Corp., một trong những con chim đầu đàn trong ngành công nghệ bán dẫn tại Trung Quốc.
Một trong những mục tiêu trong chiến lược quan trọng này của Bắc Kinh, nhằm bù đắp cho tác động của cuộc chiến chip bán dẫn từ Washington, là làm gia tăng mức độ phụ thuộc của nước ngoài vào thị trường chip bán dẫn của Trung Quốc. Hiện tại, thị phần của Trung Quốc trên thế giới đối với các loại chip DRAM và NAND lần lượt ở mức 21% và 15%.
Như vậy, quy định hạn chế sử dụng thẻ nhớ của hãng Micron sẽ có lợi cho Bắc Kinh, vì hai lý do. Thứ nhất là nhằm răn đe các nhà cung cấp và sản xuất không nên có hành động chống lại lợi ích của Trung Quốc. Thứ hai là tạo điều kiện mở rộng không gian cho các hãng lớn mới trỗi dậy trong nước, khi gạt dần các đối thủ nước ngoài ra khỏi thị trường nội địa trong phân khúc thẻ nhớ.
Những rủi ro cho Micron và lời cảnh cáo cho Washington
Trung Quốc là một thị trường lớn thứ ba đối với Micron, vốn dĩ đi đầu trong lĩnh vực thẻ nhớ loại DRAM và NAND. Khi gạt Micron, Bắc Kinh có thể sẽ dễ dàng thay thế bằng các đối thủ khác của hãng Mỹ như Samsung và SK Hynix của Hàn Quốc, những mục tiêu « dễ bảo » hơn của Trung Quốc.
Tuy tác động có thể là còn hạn chế, do khách hàng của Micron chủ yếu là những nhà sản xuất hàng tiêu dùng, lệnh cấm đối với các nhà khai thác các cơ sở hạ tầng quan trọng có thể gây ra những hiệu ứng liên đới. Trước những rủi ro chính trị và việc thiếu niềm tin vào sản phẩm của Micron, có nguy cơ là những khách hàng tiềm tàng sẽ phải đa dạng hóa nguồn cung và chuyển sang các nhà cung cấp nội địa, gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh thu của Micron.
Nếu như đòn trả đũa vẫn tập trung vào phân khúc thị trường thẻ nhớ, đòn phản ứng nhanh này của Bắc Kinh không chỉ giới hạn trong khuôn khổ cuộc chiến Mỹ – Trung, mà còn có nguy cơ lan rộng sang nhiều nhà sản xuất thẻ nhớ khác. Nếu như phản ứng của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục định hình quá trình hình thành chuỗi cung ứng tương lai, thì hành động này của Trung Quốc trong trước mắt là « một cú đấm đau điếng » đối với thế thống trị của Mỹ trong cuộc chiến công nghệ. Sự việc cũng báo hiệu rằng Hoa Kỳ giờ không thể đơn phương hành xử trong các mối quan hệ với Trung Quốc !
