Trong hai ngày 05-06/08/2023, khoảng 30 quốc gia, trong đó có Trung Quốc họp tại Jeddah (Ả Rập Xê Út) để thảo luận về một kế hoạch hòa bình cho Ukraina, căn cứ vào đề xuất 10 điểm của Kiev để chấm dứt chiến tranh. Nga không được mời tham dự cuộc họp, trong lúc bốn thành viên khác trong khối BRICS và nhiều quốc gia đang trỗi dậy đều nhận lời mời của chính quyền Riyad.
Đăng ngày: 05/08/2023
Trong cương vị chủ nhà, Ả Rập Xê Út chưa chính thức thông báo danh sách khách mời và chỉ cho biết rằng có nhiều « cố vấn về an ninh ». Ông Lý Huy (Li Hui), đặc sứ Trung Quốc về Ukraina, đến dự hội nghị. Hãng tin chính thức SPA của vương quốc dầu hỏa này ghi nhận hội nghị Jeddah cho thấy Riyad sẵn sàng « đảm nhiệm vai trò trung gian tìm kiếm hòa bình một cách lâu bền » cho Ukraina.
Tổng thống Volodymyr Zelensky hoan nghênh nỗ lực ngoại giao của Ả Rập Xê Út, một quốc gia « gần gũi » với Matxcơva và có quan hệ hữu hảo với Kiev. Tháng 05/2023, ông Zelensky đã được Riyad mời phát biểu trực tiếp tại hội nghị Liên Đoàn Ả Rập. Vậy chính quyền Kiev có thể kỳ vọng gì ở hội nghị lần này sau cuộc họp quốc tế hồi tháng 6/2023 ở Copenhagen về một kế hoạch hòa bình cho Ukraina ?
Phát biểu cách nay hai ngày trước các đại diện ngoại giao quốc tế tại Kiev, Volodymyr Zelensky đã nói rõ ông chờ đợi cuộc họp mở ra tại Ả Rập Xê Út hôm nay là tiền đề cho một hội nghị thực thụ về hòa bình tại Ukraina vào mùa thu sắp tới. Cũng nhân dịp này, tổng thống Ukraina đã nhắc lại lập trường và những điều kiện để khởi động đàm phán vãn hồi hòa bình trên quê hương ông.
Kiev đề nghị một kế hoạch hòa bình gồm 10 điểm. Đòi hỏi quan trọng nhất của kế hoạch này liên quan đến sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina, kể cả đối với vùng Crimée đã bị bị sáp nhập vào với Liên bang Nga từ 2014. Tổng thống Zelensky cũng đòi quân Nga phải rút toàn bộ khỏi lãnh thổ Ukraina. Đây là một phương án mà Matxcơva không « mảy may tính đến », như chính ông Vladimir Putin đã nhắc lại cách nay vài hôm. Đến nay, Nga chủ trương đàm phán trên cơ sở Kiev phải chịu mất 20% lãnh thổ, có nghĩa là toàn bộ vùng Donbass ở miền đông Ukraina cũng như là bán đảo Crimée đã bị Nga sáp nhập.
Cả Kiev lẫn Matxcơva cùng cương quyết giữ vững lập trường. Trong điều kiện đó, một số nhà quan sát cho rằng khó để Ả Rập Xê Út đóng vai trò trung gian. Tìm kiếm một thỏa hiệp giữa Matxcơva với Kiev hiện tại là nhiệm vụ bất khả thi. Dù vậy việc tổ chức hội nghị vãn hồi hòa bình cho Ukraina đã là một thắng lợi ngoại giao đối với vương quốc dầu hỏa Ả Rập Xê Út. Đó cũng là một thắng lợi của cá nhân hoàng thái từ Mohammed Ben Salman, người có triển vọng lên lãnh đạo đất nước sau này.
