OCDE chuẩn bị ‘‘cách mạng thuế’’ trên quy mô toàn cầu

Trọng Thành-Đăng ngày 10-10-2019 

GAFA nằm trong tầm ngắm của OCDE.Damien MEYER / AFP

Thời sự nổi bật trên các báo Pháp hôm nay : Thổ Nhĩ Kỳ tấn công miền bắc Syria, bất chấp đe dọa nửa vời của Donald Trump ; tổng thống Mỹ từ chối hợp tác với Hạ Viện, để ngăn chặn thủ tục luận tội phế truất ; thăm dò dư luận tại Pháp: Đông đảo cử tri có thể bỏ phiếu chống hệ thống hiện hành. Đặc biệt đáng chú ý có việc OCDE công bố dự án đánh thuế các tập đoàn đa quốc gia. Dự án được coi là ‘‘cải cách thuế trên quy mô toàn cầu lớn chưa từng có’’, nhằm thiết lập một hệ thống thuế của thế kỉ 21, chống bất công nghiêm trọng hiện nay.

‘‘Bốn cuộc đối đầu lớn’’

Nhật báo kinh tế Les Echos hôm nay, trong mục ‘‘Quan điểm’’, giới thiệu nhận định của kinh tế gia Nourriel Roubini, với tựa đề ‘‘Kinh tế thế giới với cạm bẫy đối đầu giữa những cái tôi quá to’’. ‘‘Cặp đối kháng quan trọng nhất’’ là Mỹ – Trung, tiếp theo đó là Mỹ – Iran. Thứ ba là cuộc đối đầu giữa thủ tướng Anh và Liên Hiệp Châu Âu trong hồ sơ Brexit. Và thứ tư là cuộc đối đầu giữa IMF – Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế và chính quyền Achentina.

Nhấn mạnh đến ‘‘bốn cuộc đối đầu lớn’’ hiện tại, tác giả lưu ý : tương lai của kinh tế thế giới phụ thuộc rất nhiều vào việc lãnh đạo các cặp đối kháng này có thể tìm được ‘‘thỏa hiệp’’ hay không. Theo tác giả, kết cục của bốn cuộc đối đầu nói trên phụ thuộc lại rất nhiều vào tham vọng ‘‘cá nhân’’ của lãnh đạo mỗi bên. Kinh tế gia Nourriel Roubini được coi là người, mà ngay từ năm 2005, dự báo trước cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính 2007.

‘‘Rùa chạy đua với thỏ’’ ?

Liệu kinh tế gia Nourriel Roubini lần này có tiên đoán đúng xu hướng của nền kinh tế thế giới ? Số phận thế giới có lẽ không đơn giản là phụ thuộc vào thái độ ‘‘bốc đồng’’ hay ‘‘độc đoán’’ của một vài cá nhân lãnh đạo cường quốc, mà là kết quả của những gì sâu xa hơn, của sự khủng hoảng nghiêm trọng của mô hình kinh tế ngự trị từ hàng thế kỉ nay.

Cộng đồng quốc tế không bó tay chờ đợi kết quả bốn cuộc đối đầu, mà kinh tế gia Mỹ dự đoán sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế thế giới.

Theo Les Echos, Tổ Chức Hợp Tác và Phát Triển Kinh Tế (OCDE) – bao gồm 134 quốc gia phát triển và đang phát triển – hôm nay công bố dự án chi tiết, khoảng 20 trang, về việc đánh thuế các tập đoàn tin học đa quốc gia, rất được nhiều quốc gia và các tổ chức phi chính phủ trông đợi (bài ‘‘Đánh thuế GAFA : Cương lĩnh cho một cuộc chiến quy mô toàn cầu đang định hình’’).

Les Echos so sánh nỗ lực của OCDE với ‘‘con rùa’’ trong cuộc chạy đua với ‘‘thỏ’’. Con rùa chậm chạp, nhưng kiên định, rút cục có thể đến đích trước những ‘‘con thỏ’’ của thời đại tin học.

Thay thế hệ thống thuế tuổi đời hơn thế kỷ

Một tình trạng vô cùng bất công hiện nay là nhiều tập đoàn đa quốc gia, trong đó có các đại gia tin học thuộc nhóm GAFA (tức tên gọi tắt của các tập đoàn Google, Apple, Facebook và Amazon), thu được các khoản lời lãi khổng lồ, nhưng lại gần như tránh được việc nộp thuế, do các quy định lỗi thời, ra đời cách nay hơn một thế kỉ. Các quốc gia bị mất đi các nguồn thu rất lớn. Les Echos nhận định đây là dự án cải cách thuế ‘‘có tầm vóc lớn nhất và cũng nhiều thách thức chưa từng thấy’’ trên phạm vi toàn cầu.

Trả lời báo Le Monde, ông Pascal Saint-Amans, giám đốc Trung tâm Chính trị và Quản lý Thuế của OCDE cho biết, với dự thảo chi tiết này, các đàm phán thực sự sẽ diễn ra, với nhiều cơ may, dự án sẽ thành công. Một trong những điểm thuận lợi của tiến trình là việc Hoa Kỳ thay đổi hoàn toàn thái độ, sẵn sàng hợp tác với quốc tế trong dự án đánh thuế nhằm vào nhiều đại công ty Mỹ.

Tối thiểu 13% doanh thu toàn cầu

Cho đến nay, dự án đánh thuế các tập đoàn đa quốc gia rơi vào bế tắc, do mỗi quốc gia chủ trương một cách (Anh muốn giới hạn trong các tập đoàn kỹ thuật số hàng đầu, Pháp chủ trương đánh thuế rộng hơn, nhưng tập trung vào các đại gia tin học, trong khi Hoa Kỳ chủ trương đánh thuế tất cả…). Để tạo đột phá, tổ chức OCDE đề nghị một ‘‘tiếp cận thống nhất’’, có nghĩa là đối tượng đánh thuế bao gồm toàn bộ các công ty có tương tác với thị trường, với người tiêu thụ, tuy các công ty này không thiết lập cơ sở ổn định tại các thị trường liên quan. Tiếp cận của OCDE có thể nói là rộng hơn chủ trương của Anh và Pháp, nhưng hẹp hơn so với Hoa Kỳ.

Các đại gia tin học là đối tượng chính của dự án cải cách thuế. Dự kiến thuế đánh vào nhóm GAFA sẽ chiếm tối thiểu ‘‘13% thu nhập toàn cầu’’ của từng tập đoàn.

Tuy nhiên, theo OCDE, hiện còn quá sớm để đo lường được các hệ quả về tài chính của dự án cải cách đối với từng quốc gia. Cuộc cải cách thuế nói trên của OCDE được giới kinh tế theo dõi sát. Một thành viên của Ủy ban Độc lập về Cải cách Thuế Quốc tế (ICRICT), kinh tế gia Pháp Thomas Piketty, cảnh báo nguy cơ là dự án này sẽ chỉ đi đến kết cục là ‘‘chuyển được các khoản lợi nhuận từ những thiên đường thuế về các quốc gia giầu có’’.