Quan hệ Pháp-Trung: Paris hết kiên nhẫn với Bắc Kinh
Động lực nào thúc đẩy Paris ngày càng tỏ thái độ cứng rắn hơn với Trung Quốc bằng lời nói và hành động, từ hồ sơ người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương đến các vấn đề nhậy cảm với Bắc Kinh là Hồng Kông hay Đài Loan và kể cả xung đột tại biên giới Ấn Trung ?
Vào lúc biên giới trên bộ giữa hai cường quốc châu Á là Ấn Độ và Trung Quốc căng thẳng, ngày 27/07/2020 Pháp giao chiến đấu cơ Rafale cho New Delhi. Báo chí Ấn Độ khẳng định chiến đấu cơ Pháp góp phần tăng cường khả năng phòng thủ của nước này tại các vùng có tranh chấp lãnh thổ, trong đó có cao nguyên Ladakh.
Đầu tháng 7/2020, nhà báo Ursula Gauthier thông tín viên thường trực của báo L’Obs tại Bắc Kinh nhắc lại 5 năm trước đây, khi bà bị trục xuất khỏi Trung Quốc sau một loạt phóng sự về báo động về chính sách đàn áp người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương, bộ Ngoại Giao Pháp chỉ phản ứng “lấy lệ”, tránh để làm phật lòng một đối tác thương mại quan trọng của Paris.
Sau một thời gian dài im lặng về vụ Tân Cương, ngoại trưởng Jean-Yves Le Drian kêu gọi Bắc Kinh cho phép quan sát viên quốc tế đến thị sát tình hình. Nhưng gần đây nhất, hôm 07/09/2020, tổng thống Macron mạnh mẽ lên án các “trại giam, các vụ cưỡng bức lao động, triệt sản” nhắm vào dân cư tại đây là điều “không thể chấp nhận được”.
Trễ còn hơn không
Cho đến rất gần đây, giới nghiên cứu và một số chính trị gia đối lập đã chỉ trích chính quyền Pháp kém mạch lạc trong đối sách với Bắc Kinh. Từ khi lên cầm quyền, tổng thống Emmanuel Macron tỏ ra thực tiễn, tuy có đề cao các giá trị dân chủ, nhân quyền, nhưng vị tổng thống trẻ tuổi của Pháp đã chú trọng nhiều hơn đến vế thương mại, kinh tế với Trung Quốc.
Theo chuyên gia Francois Godment, Viện Nghiên Cứu Montaigne- Paris, chủ nhân điện Elysée ý thức được về vị trí của Pháp trên bàn cờ quốc tế hiện nay. Về chiến lược và cả kinh tế Pháp không có được trọng lượng như Hoa Kỳ để gây sức ép với Trung Quốc. Trong con mắt của Bắc Kinh, Paris cũng không có được vị trí ưu tiên của Berlin. Do vậy trên tất cả những hồ sơ nhậy cảm khác, Pháp chỉ phát biểu với tư cách một thành viên trong Liên Hiệp Châu Âu.
Thậm chí như ghi nhận của một chính khách Pháp thuộc hàng ngũ đối lập, nghị sĩ châu Âu Raphael Glucksmann, có một thỏa thuận ngầm giữa Pháp và Đức hai đầu tầu của Liên Âu, đó là tránh làm phật lòng giới lãnh đạo Bắc Kinh. Trung Quốc là đối tác thương mại ưu tiên của Đức.
Trung Quốc đánh mất một điểm tựa là Pháp ?
Thế nhưng, dường như gió đã xoay chiều. Ngay chính Berlin cũng hết kiên nhẫn với đối tác khó lường như Bắc Kinh. Châu Âu tuy nhìn nhận Trung Quốc là “đối tác quan trọng” nhưng đồng thời cũng là một “đối thủ có hệ thống” của toàn khối.
Việc Pháp đổi giọng với Trung Quốc một mặt nằm trong chính sách đối ngoại chung của Liên Âu, nhưng mặt khác Paris cũng đã phải lựa đường mà đi. Điển hình là nếu như ngoại trưởng Đức Heiko Maas trực tiếp đề cập đến vấn đề Tân Cương với đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị, thì thông cáo của bộ Ngoại Giao Pháp, cũng trên hồ sơ này, chỉ được đưa ra sau khi lãnh đạo ngoại giao Trung Quốc đã rời khỏi Paris để lên đường sang Berlin.
Dù vậy chuyên gia về Trung Quốc François Godment cho rằng, có lẽ đối sách của Paris với Trung Quốc đang bước vào một khúc quanh. Ông ghi nhận một “sự điều chỉnh quan trọng từ tháng 6, tháng 7 vừa qua”. Mọi chuyện bắt nguồn từ hai nguyên nhân:
Thứ nhất là về mặt chính trị, Paris đã luôn “đụng phải một bức tường” mỗi khi đề cập đến các vấn đề Hồng Kông và Tân Cương với phía Trung Quốc. Thêm vào đó từ nhiều tháng qua, Pháp cũng đã rất khó chịu với giọng điệu hung hăng của một số nhà ngoại giao Trung Quốc, chỉ trích Paris từ hồ sơ giải quyết dịch Covid-19 đến hợp đồng quân sự giữa Pháp với Đài Loan. Gần đây hơn, đại sứ Trung Quốc tại Paris còn lên tiếng chỉ trích Pháp cho Đài Loan mở thêm một văn phòng đại diện tại thành phố Aix en Provence.
Vế thứ nhì có lẽ quan trọng hơn nữa đó là viễn cảnh hợp tác kinh tế với Bắc Kinh bế tắc. Hiệp định đầu tư giữa Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc còn xa vời, càng đẩy xa những hứa hẹn mở rộng quan hệ kinh tế và thương mại với nước đông dân nhất thế giới vốn rất được ông Emmanuel Macron trông đợi.
Tương tự như các vòng đàm phán không hồi kết về một thỏa thuận đầu tư chung giữa Bruxelles và Bắc Kinh, một dự án hợp tác song phương liên quan đến việc xử lý rác nguyên tử được đàm phán từ hơn một chục năm qua vẫn dậm chân tại chỗ. Pháp và Trung Quốc đang gặp bế tắc về hai điểm trong dự án này đó là chuyển giao công nghệ và những bảo đảm phân biệt về những ứng dụng trong lĩnh vực hạt nhân dân sự với các mục tiêu quân sự.
Theo RFI
