Biểu tình Thái Lan: Giới hoạt động trẻ áp dụng chiến thuật của Hong Kong

• Preeti Jha
• BBC News

22 tháng 10 2020

Các nhà hoạt động dân chủ Thái Lan đang áp dụng ngày càng nhiều các chiến thuật mà người biểu tình ở Hong Kong đã sử dụng, như việc họ bất chấp lệnh cấm tụ tập sau khi các cuộc biểu tình nhắm đến thủ tướng và nhà vua kéo dài nhiều tháng.

Việc người biểu tình ở Bangkok bung dù để che chắn khỏi hơi cay được bắn đầu tiên vào hôm thứ Sáu tuần trước đã khiến nhiều người nhớ đến các cuộc biểu tình chống chính phủ làm rung chuyển lãnh thổ Trung Quốc vào năm ngoái.

Từ mũ bảo hiểm và mặt nạ phòng độc đến những cuộc huy động nhanh chóng và ký hiệu tay, phong trào do sinh viên lãnh đạo ở Thái Lan đang rút kinh nghiệm từ các nhà hoạt động trẻ Hong Kong trong cuộc chiến vì sự thay đổi.

Dưới đây là ba điểm tương đồng của các cuộc biểu tình đang diễn ra ở Thái Lan và Hong Kong vào năm ngoái.

Phong trào phi lãnh đạo: ‘Hôm nay tất cả chúng ta đều là thủ lĩnh’

Sau vụ bắt giữ nhiều nhà lãnh đạo biểu tình của Thái Lan vào tuần trước, các nhà hoạt động đã thay đổi chiến lược.

Pla, một người biểu tình 24 tuổi, nói với hàng nghìn người biểu tình tại Đài tưởng niệm Chiến thắng ở Bangkok vào Chủ nhật: “Họ nghĩ rằng việc bắt giữ các nhà lãnh đạo sẽ ngăn cản chúng ta. “Điều đó là vô nghĩa. Ngày hôm nay, tất cả chúng ta đều là những nhà lãnh đạo”.

Việc thiếu vắng sự lãnh đạo tập trung là đặc điểm nổi bật của các cuộc biểu tình kéo dài liên tiếp 7 tháng đã làm rung chuyển Hong Kong – và đây là điều nhiều người cho rằng đã giúp duy trì phong trào trong suốt thời gian dài.

Trong khi không có lãnh đạo thực quyền, việc ra quyết định được giao cho những người biểu tình sử dụng các diễn đàn trực tuyến và ứng dụng nhắn tin an toàn Telegram để tổ chức – và tập hợp với số lượng lớn người một cách nhanh chóng.

Ở Thái Lan, việc sử dụng Telegram đã tăng vọt trong những ngày gần đây. Những người biểu tình đã sử dụng Telegram để điều phối các cuộc biểu tình kể từ khi lệnh cấm của chính phủ đối với các cuộc tụ tập chính trị từ hơn 4 người trở lên, được ban hành vào tuần trước.

Một nhóm do Free Youth khởi xướng – một tập thể phản đối chủ chốt, đã đạt đến 200.000 người tham gia sau khi lập ra. Chính quyền Thái Lan đã phản ứng bằng cách ra lệnh cho các nhà cung cấp dịch vụ internet chặn ứng dụng này.

Trong khi nhiều người Thái tham gia Telegram với tư cách là những người quan sát chứ không biểu tình, những thành viên tích cực đã sử dụng các nhóm để lập chiến lược – từ việc chọn địa điểm để biểu tình đến việc cập nhật về nơi chốn của cảnh sát.

Giống như những người biểu tình Hong Kong, các nhà hoạt động Thái Lan đã đưa ra quyết định thông qua việc bình chọn. Vào thứ Hai, trang Facebook chính của Free Youth đã hỏi những người ủng hộ liệu họ có nên nghỉ ngơi hay không bằng cách nhấn vào biểu tượng cảm xúc “care” để chọn nghỉ ngơi và biểu tượng cảm xúc “wow” để chọn tiếp tục biểu tình. Và họ đã quyết định tiếp tục xuống đường.

Aim Sinpeng, nhà khoa học chính trị tại Đại học Sydney, cho biết, những người biểu tình Thái Lan hiện đang cố gắng “giữ thái độ bình ổn nhất có thể, để việc lãnh đạo trở nên cởi mở và có thể thay thế được”. “Điều này rất khác với các cuộc biểu tình trước đây tại Thái Lan, vốn có xu hướng cá nhân hóa xoay quanh những nhà lãnh đạo thường là người có sức ảnh hưởng.”

Tiến sĩ Aim, người có nghiên cứu tập trung vào chính trị kỹ thuật số ở Đông Nam Á, cho biết việc sử dụng hashtag #everybodyisaleader đang gia tăng trên phương tiện truyền thông xã hội những ngày gần đây, một nỗ lực nhằm “tái xoay quanh phong trào…để bảo vệ phong trào khỏi sự đàn áp của nhà nước”.

Ngôn ngữ mới cho biểu tình: Ký hiệu tay và ‘điện thoại rừng’

Cuối tuần qua, một ngôn ngữ mới đã phát triển trên đường phố Bangkok. Những ký hiệu cơ bản được vay mượn từ Hong Kong.

Để báo hiệu họ cần mũ bảo hiểm, các nhà hoạt động đã giơ tay thành hình tam giác trên đầu. Bằng cách bắt chéo ngón tay, họ cho biết có người bị thương. Xoay ngón trỏ theo hướng ngược chiều kim đồng hồ là một cảnh báo để đám đông giải tán.

Hong Kong là nơi việc sử dụng thông thạo các ký hiệu tay được chứng kiến đầu tiên, trở thành thứ thiết yếu đối với những người biểu tình để giao tiếp với nhau giữa đám đông lớn. Các nhà hoạt động Thái Lan đã kết hợp ngôn ngữ ký hiệu này cũng như các ký hiệu cây nhà lá vườn được chia sẻ qua các đồ họa trên mạng xã hội.

Wasana Wongsurawat, phó giáo sư môn lịch sử tại Đại học Chulalongkorn, cho biết kể từ khi loa của những nhà hoạt động bị tịch thu, họ cũng đã sử dụng các phương pháp giao tiếp sáng tạo khác.

Tại một cuộc biểu tình ở Bangkok hôm thứ Bảy, bà đã theo dõi các nhà hoạt động triển khai cái mà bà mô tả là “điện thoại trong rừng” để báo hiệu cảnh sát đang đến hoặc yêu cầu các vật dụng như dù cho những người ở vị trí tiền tuyến trong cuộc biểu tình.

“Ai đó sẽ hét lên ‘vòi rồng đang đến’. Sau đó, những người trong đám đông bắt đầu lặp lại cụm từ. Trong vòng hai phút, thông điệp được truyền từ đầu này đến đầu kia của cuộc biểu tình”, Tiến sĩ Wasana nói với BBC cuộc biểu tình đã được giải tán trước khi thiết bị đáng nghi đến nơi.

Vượt biên giới: #StandWithThailand

Trong khi các cuộc biểu tình ở Thái Lan và Hong Kong đều bắt nguồn từ những bất bình riêng ở nơi họ sống, các nhà hoạt động hai bên đều thấy những điểm tương đồng về hoàn cảnh của nhau.

Ở Thái Lan, những người biểu tình đang yêu cầu Thủ tướng Prayuth Chan-ocha từ chức. Ông là cựu lãnh đạo cuộc đảo chính, người đã trở thành thủ tướng vào năm ngoái sau cuộc bầu cử gây tranh cãi. Họ cũng thúc giục việc cải cách chế độ quân chủ vốn hùng mạnh của đất nước – đây là một thách thức chưa từng có đối với một thiết chế được luật pháp bảo vệ trước những lời chỉ trích.

Ở Hong Kong, các nhà hoạt động cũng đã yêu cầu lãnh đạo của họ, Đặc khu trưởng Lâm Trịnh Nguyệt Nga từ chức, vì họ yêu cầu phổ thông đầu phiếu và phản đối sự ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Bắc Kinh trong các vấn đề của lãnh thổ bán tự trị này.

Cả hai nơi, các nhà vận động dân chủ đã xem các cuộc tranh đấu chính trị là một giá trị được chia sẻ trong kỷ nguyên mới của các cuộc biểu tình.

Đầu năm nay, họ tự xưng là Liên minh Trà sữa – một liên minh trực tuyến lỏng lẻo của các nhà hoạt động từ Thái Lan, Hong Kong và Đài Loan – đề cập đến các thức uống truyền thống phổ biến ở cả ba nơi.

Các nhà lãnh đạo biểu tình Thái Lan thường nói rằng phong trào ở Hong Kong đã truyền cảm hứng cho họ. Và các nhà hoạt động Hong Kong đã bày tỏ sự đoàn kết của mình, đưa ra lời khuyên về các trang thiết bị bảo hộ, an ninh mạng và sơ cứu trong việc biểu tình.

Nhà hoạt động nổi tiếng Hong Kong Joshua Wong thường xuyên đăng tweet ủng hộ phong trào Thái Lan với hashtag #StandWithThailand. Tuần trước, anh viết: “Người dân không nên sợ chính phủ của mình. Chỉ có chính phủ mới nên sợ người dân”.

Những người biểu tình thuộc thế hệ mới ở Thái Lan và Hong Kong đều nổi bật về độ tuổi trẻ của họ cùng các kỹ năng khai thác công nghệ hiện đại.

Tiến sĩ Wasana nói: “Văn hóa biểu tình ở Thái Lan vào năm 2020 là văn hóa biểu tình của những người sinh ra cùng với internet,” chỉ ra sự tinh thông, lão luyện của các nhà hoạt động trong việc truyền bá thông điệp của họ trên mạng xã hội.

Bằng cách vay mượn bài học từ Hong Kong, các nhà hoạt động hy vọng sẽ duy trì được phong trào.

“Không có ví dụ nào khác trong lịch sử về việc những đứa trẻ trung học và đại học đối đầu với vòi rồng và hơi cay trong một thời gian dài như vậy”, nhà sử học nói thêm.

Bridget Welsh, một nghiên cứu viên danh dự tại Đại học Nottingham ở Malaysia, nói toàn bộ bản chất của các cuộc biểu tình đang dần thay đổi khắp Đông Nam Á.

Các nhà hoạt động dân chủ ở Thái Lan và Hong Kong, cũng như các quốc gia như Indonesia và Malaysia, đang “thích ứng với chủ nghĩa độc tài ngày càng tăng trong một thế giới toàn cầu hóa” bằng các chiến thuật thay đổi nhanh chóng giúp khai thác sức mạnh của công nghệ và hình ảnh.

Bài viết được bổ sung từ tường thuật của Thanyarat Doksone và Grace Tsoi.