Myanmar: Thà nhảy lầu còn hơn để bị bắt

• Jonathan Head
• Nhà báo khu vực Đông Nam Á

8 giờ trước

Sáu tháng sau khi thông tin kinh hoàng này từ Myanmar được truyền đi, nó vẫn là một sự kiện gây chấn động đất nước: Năm người đã chọn nhảy từ một tòa nhà mà họ đang ẩn náu, để không bị cảnh sát bắt. Một số đã chết.

Cảnh sát buộc tội nhóm này là khủng bố, nhưng chồng của một nạn nhân nói với BBC rằng vợ anh là một phụ nữ và người mẹ nhân hậu, người cảm thấy việc minh đang làm là nhằm giảm bớt đau khổ của người dân.

Đây là câu chuyện về cái chết của cô ấy.

Hôm đó là chiều thứ Ba, tám nhà hoạt động trẻ bị mắc kẹt trong một cuộc đột kích của cảnh sát.

Quân đội đã nắm chính quyền nhiều tháng trước đó vào tháng Hai, khiến đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn khi hàng triệu người biểu tình phản đối cuộc đảo chính.

Ít nhất 900 người đã thiệt mạng do các hoạt động đàn áp biểu tình bạo lực của quân đội, và hàng nghìn người khác bị bắt.

Wai Wai Myint là một trong những người bị cuốn vào phong trào phản đối chính quyền quân sự.

Cô là một trong năm người đã nhảy khỏi một tòa nhà thương mại ở trung tâm thành phố Yangon khi cảnh sát ập vào. Cô ngã xuống một vỉa hè bê tông. Cô và ít nhất một người khác chết tại hiện trường.

Ba người còn lại đã được đưa đến một bệnh viện do quân đội điều hành.

Trong bức ảnh đầu tiên của Wai Wai Myint lan truyền trên mạng xã hội sau khi có tin cô qua đời, cô đứng thẳng, nhìn vào máy ảnh một cách thách thức. Cô giơ cao ba ngón tay – biểu tượng – được các nhà bất đồng chính kiến trẻ tuổi ở Đông Nam Á sử dụng.

Giới chức quân sự đã mô tả nhóm mà cô đi cùng là những kẻ khủng bố đang lên kế hoạch đặt bom.

Họ đã công bố lời thú tội của hai trong số các nhà hoạt động đã không nhảy lầu và bị bắt, và những bức ảnh về những gì họ nói là thành phần tạo ra chất nổ.

Nhưng đó không phải là hình ảnh mà cô hiện ra trong mắt chồng, Soe Myat Thu.

Soe Myat Thu đã phải nói lời tạm biệt với Apple, như cách anh gọi vợ, tại một lễ hỏa táng hàng loạt do quân đội tổ chức cho cô và bốn người khác, bao gồm cả cậu thanh niên đã chết cùng cô khi họ nhảy lầu.

Không được phép chụp ảnh, và gia đình không được phép mang tro đi.

Chính quyền quân sự Myanmar đã cố gắng hạn chế đám tang của những người thiệt mạng trong cuộc nổi dậy chống đảo chính, vì chúng thường biến thành các cuộc biểu tình chống quân đội – đôi khi hỏa táng trong bí mật thay vì trao trả họ cho người thân của họ.

Soe Myat Thu cầm theo một bó hoa, rồi lại cầm về nhà, thay vì tro cốt của vợ.

Tiến về phía chính trị

Họ là một cặp vợ chồng trung lưu có điều kiện, đều là là người gốc Trung Quốc, có một cô con gái sáu tuổi. Soe Myat Thu là nha sĩ, còn Wai Wai Myint là nhà kinh doanh đồ trang sức và đá quý.

Anh nói với BBC rằng vợ mình từng được nuôi dưỡng bởi hai người dì và luôn có nhiều tiền để tận hưởng cuộc sống.

Những bức ảnh chụp vợ anh cho thấy một phụ nữ trẻ được trang điểm kỹ lưỡng đang tạo dáng trong những bộ quần áo sành điệu.

Anh kể rằng vợ mình thích đi hộp đêm với các bạn, nhưng lại có ý thức xã hội rất mạnh mẽ. Cô thường xuyên quyên góp tiền cho những người hàng xóm nghèo hơn hoặc cho các nhóm bảo vệ động vật.

Anh nói rằng vợ chồng anh không quan tâm đến chính trị chút nào, và Wai Wai Myint thậm chí còn nói rằng họ nên tránh xa vì chính trị vì có thể nguy hiểm.

Khi cuộc đảo chính xảy ra, ban đầu cô không phản ứng gì nhiều.

Nhưng cô ấy rất tốt bụng, anh nói, và cô trở nên buồn bã khi người biểu tình đầu tiên chết, một phụ nữ trẻ tên là Mya Thwe Thwe Khaing, bị bắn chết ở thủ đô Nyapyitaw một tuần sau cuộc đảo chính. Cái chết của cô được nhiều người thương tiếc và càng gây ra sự giận dữ đối với giới cầm quyền.

Wai Wai Myint đã quyên góp tiền cho gia đình Mya Thwe Thwe Khaing, và bắt đầu đăng trên trang Facebook của mình về các nạn nhân khác của các cuộc đàn áp bạo lực của quân đội đối với phong trào bất tuân dân sự.

Anh nói rằng cả hai vợ chồng đều biết họ không thể tự thay đổi mọi thứ, nhưng khi vợ anh thấy người dân bị quân đội bắn, cô đã thẳng thừng hơn trong các bình luận của mình. Anh mô tả vợ là một người táo bạo, sẵn sàng chấp nhận rủi ro hơn anh.

Soe Myat Thu nói rằng vợ anh đã bị bắt một lần trong một cuộc biểu tình, và anh đã phải thương lượng để đưa vợ ra khỏi nơi giam giữ.

Cô ấy rất tức giận về điều đó, anh nhớ lại, vì cách cô ấy bị đá và đánh đập.

Sau đó anh đã cảnh báo cô không được biểu tình nữa, nhắc nhở rằng cô còn một đứa con gái để chăm sóc.

Sau đó, anh tin rằng vợ mình không còn dính líu đến phe đối lập nữa. Phong trào phản đối bất bạo động trong những tuần sau cuộc đảo chính đã phát triển thành một cuộc kháng chiến ngầm. Người biểu tình bây giờ sử dụng súng và bom thủ công, và thậm chí còn được cho là đôi khi ám sát các quan chức hợp tác với quân đội.

Anh nói rằng anh biết những nhà hoạt động khác bị bắt cùng Wai Wai Myint, trong tòa nhà nơi họ đang ở trên đường 44 ở trung tâm thành phố Yangon, không xa nhà của họ.

Họ đều là thành viên của Ủy ban đình công trẻ Pzundaung Botahtaung, một trong nhiều nhóm được thành lập ở Yangon trong những ngày đầu tiên sau cuộc đảo chính để chống lại quân đội.

Anh nói vợ anh thường đi chơi với họ, và đôi khi đưa họ về nhà để ăn uống và dùng internet.

“Tôi ngưỡng mộ và cảm thấy tiếc cho họ khi họ chuẩn bị sẵn sàng để ra ngoài và đối mặt với nguy hiểm trong khi tôi không làm vậy”, anh nói.

Nhưng anh không biết vợ mình sẽ tham gia cùng những người này hôm thứ Ba; cô chỉ nói với anh rằng cô sẽ ra ngoài một chút, và rời khỏi nhà mà không thay quần áo và trang điểm như cô vẫn thường làm.

Không rõ Wai Wai Myint có vai trò gì trong nhóm, hay thậm chí cô còn là thành viên hay không. Có thể cô chỉ giúp trả tiền thuê nhà và có những hình thức hỗ trợ vật chất khác.

Các nhà hoạt động phản đối cuộc đảo chính ở Myanmar phải di chuyển hết nơi này đến nơi khác để tránh bị bắt.

Soe Myint Thu tin rằng chính những điều vợ anh cảm nhận về nỗi đau khổ của người dân và quyết tâm không chấp nhận chính quyền quân đội, cuối cùng đã đẩy cô đến cái chết.