Hai yếu tố có thể ngăn cản Tập Cận Bình chiếm Đài Loan
Vẫn liên quan đến Trung Quốc, tuần báo Le Point giới thiệu bài phỏng vấn Kevin Rudd, cựu thủ tướng Úc, mà họ gọi là một trong những chuyên gia lớn về Trung Quốc đương đại, người kêu gọi phương Tây phải cứng rắn, nhưng không cắt đứt quan hệ với Bắc Kinh.
Bài phỏng vấn có tiêu đề : « Kevin Rudd : Chúng ta vẫn còn có thể tránh được chiến tranh ». Theo cựu thủ tướng Úc, sức mạnh đang lên của Trung Quốc vừa là một thách thức vừa mang lại cơ hội cho Tây phương. Trung Quốc là một thị trường lớn cả về hàng hóa và dịch vụ, nên tất cả các nền kinh tế khác đều có lợi khi thắt chặt quan hệ với Trung Quốc. Về chống biến đổi khí hậu, là một quốc gia rộng lớn, Trung Quốc cũng có một vai trò then chốt. Thế nhưng, các nước Tây phương cũng phải định nghĩa với các đồng minh, nhất là với Mỹ, về « những lằn ranh đỏ chiến lược » với Bắc Kinh.
Về hồ sơ nóng Đài Loan, cựu thủ tướng Úc lưu ý có hai điểm có thể cản Trung Quốc dùng vũ lực thôn tín Đài Loan : khả năng Mỹ duy trì sự cân bằng sức mạnh quân sự ở eo biển Đài Loan và phản ứng của cộng đồng quốc tế trong trường hợp Bắc Kinh chiếm Đài Loan.
Đài Loan « xù lông nhím » để tự vệ
Vẫn về Đài Loan và Trung Quốc, Le Point giới thiệu bài viết của đặc phái viên Jérémy André từ Đài Bắc về tinh thần, sự chuẩn bị trong dân chúng trước nguy cơ Đài Loan bị tấn công.
Theo giới phân tích, cho dù ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã tăng gấp 6 lần chỉ sau 20 năm, công tác chuẩn bị vũ trang, thao dợt quân sự, tập trận đổ bộ gia tăng mạnh trong thời gian qua, nhưng phải đến cuối thập niên này thì giả thuyết Bắc Kinh thôn tính Đài Loan mới có khả năng xảy ra, bởi đến thời điểm đó Trung Quốc mới có thể vượt Mỹ về kinh tế và quân sự.
Tuy nhiên, chứng kiến việc Mỹ vội vã rút quân khỏi Afghanistan, Đài Loan đã ý thức rõ ràng hơn về việc phải dựa trước hết vào chính mình : Một chú nhím phải biết xù lông để tự vệ. Và Đài Loan tìm cách « trang bị vũ khí đến tận chân răng ». Đài Bắc đã đặt mua vũ khí hạng nặng của Mỹ trị giá 5 tỉ đô la hồi năm 2020 và 750 triệu đô la hồi mùa hè 2021. Đài Loan cũng không tiếc công sức cho các chương trình phát triển vũ khí nội địa : chiến đấu cơ, tàu ngầm, máy bay tự hành, đầu đạn tên lửa … nhằm « lên dây cót tinh thần » cho dân chúng.
Tuy nhiên, theo nhiều nhà phân tích và giới chức, điểm yếu của Đài Loan lại nằm ở khả năng huy động dân chúng. Jean-Pierre Cabestan, chuyên gia Pháp về Trung Quốc và Đài Loan, người dân hòn đảo không ý thức được về mối đe dọa từ Trung Quốc. Trong khi đó, theo một thăm dò ý kiến do Brookings Institution thực hiện, có một nghịch lý là dù có đến 79% số người được hỏi thấy là các hoạt động quân sự của Trung Quốc gia tăng trong 6 tháng qua, nhưng chỉ có 30% lo lắng về điều này. Và cũng chỉ có 57,6% dân Đài cho rằng chiến tranh « có thể » xảy ra.
Nghịch lý kiểu Đài Loan
Nhà nghiên cứu Lew Nachman, một trong các tác giả cuộc khảo sát, phân tích : « Dân Đài ý thức được về mối đe dọa gia tăng, nhưng họ không lo lắng … Dù có 20 máy bay tiêm kích Trung Quốc quần thảo quanh không phận Đài Loan thì cũng chẳng ngăn cản nổi người dân hòn đảo đến quán Starbucks ». Một nhà ngoại giao, nghiên cứu nhận định dân Đài có thái độ như vậy vì họ tin tưởng vào chính quyền Thái Anh Văn.
Theo nhà nghiên cứu Mỹ Lew Nachman, đó chính là thách thức lớn cho chính quyền Thái Anh Văn. Tổng thống Đài Loan muốn dân Đài cảm thấy lo lắng hơn và ủng hộ quân đội nhiều hơn nhằm có được ngân sách cao hơn cho quốc phòng.
Để khắc phục thái độ « thờ ơ », nhất là của giới trẻ, ngày càng có nhiều ý kiến đề nghị chính quyền thắt chặt chính sách nghĩa vụ quân sự 2 năm (so với thời gian bị rút ngắn còn 4 tháng như từ năm 2013 đến nay), bởi nếu bị tấn công, quân đội chính quy 165.000 người như hiện nay là không thể đủ, Đài Loan cần huy động thêm nhân lực từ nguồn 1,6 triệu quân dự bị động viên trong độ tuổi chiến đấu.
Hiện giờ cũng có nhiều cá nhân, hiệp hội hoạt động để nâng cao tinh thần cảnh giác cho dân chúng về an ninh quốc gia, huấn luyện họ về cách sơ cứu những người bị thương hàng loạt, triển khai các dự án tạo thêm chỗ trú ẩn dưới lòng đất ở Đài Bắc và cải thiện hệ thống thông gió cho hầm trú ẩm …
