Chiến tranh Algérie: Paris kỷ niệm 60 năm ngày ký hiệp định đình chiến
Đăng ngày: 19/03/2022
Thùy Dương
Hôm nay 19/03/2022, chính quyền Pháp tổ chức lễ kỷ niệm 60 năm ngày hiệp định Evian và lệnh hưu chiến có hiệu lực ở Algérie, mở đường chấm dứt cuộc chiến tranh mà quân đội Pháp đã tiến hành từ năm 1954.
Vào 12 giờ trưa hôm nay, tổng thống Emmanuel Macron chủ trì buổi lễ tại phòng khánh tiết ở điện Elysée, với sự tham dự của 200 khách mời, chủ yếu là các nhân chứng của cuộc chiến Algérie. Tham gia buổi lễ có đại sứ Algérie tại Pháp, Mohamed-Antar Daoud, bộ trưởng Quân Lực Pháp, Florence Parly, tổng tham mưu trưởng quân đội Pháp Thierry Burckhard, nhiều dân biểu, cùng ông Michaël Delafosse, thị trưởng thành phố Montpellier, nơi sẽ đặt bảo tàng lịch sử Pháp và Algérie.
Cách nay đúng 60 năm, vào ngày 19/03/1962, Hiệp định Evian mà quân đội Pháp và phe giành độc lập cho Algérie đã ký trước đó một ngày chính thức có hiệu lực với lệnh hưu chiến. Về mặt chính thức, từ năm 2012, ngày 19/03 được nước Pháp xem là Ngày tưởng niệm quốc gia các nạn nhân là thường dân và quân nhân trong cuộc chiến tranh Algérie và trong các cuộc giao tranh ở Tunisia và Maroc.
Hiệp định Evian có một ý nghĩa đặc biệt. Chính trị gia Mohamed Masmoudi, cố ngoại trưởng Algérie (1970 – 1974), từng viết : “Cuộc chiến tranh thuộc địa dài nhất, đẫm máu nhất, ngu ngốc nhất, vừa kết thúc theo cách thông minh nhất, dũng cảm nhất, nhân đạo nhất, dựa trên một hứa hẹn hòa giải giữa các bên tham chiến” (báo Jeune Afrique, số 19 – 26/03/1962).
Điện Elysée nhắc lại tổng thống Pháp Macron, thông qua nhiều hoạt động tưởng niệm, đã tìm cách « hòa giải » Pháp và Algérie.
Thế nhưng, hiện giờ có nhiều ý kiến phản đối việc coi ngày 19/03 là ngày kỷ niệm chấm dứt chiến tranh Algérie, bởi vì sau khi hiệp định Evian có hiệu lực, bạo lực đã vẫn tiếp diễn ở Algérie. Ứng cử viên tổng thống đảng cực hữu Marine Le Pen phản đối việc xem ngày này là kỷ niệm chấm dứt chiến tranh. Bà Valérie Pécresse, ứng viên tổng thống Pháp thuộc đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa hôm qua khẳng định “80% số thường dân” bị sát hại tại Algérie là sau ngày 19/03/1962. Phải đến ngày 05/07/1962, Algérie mới chính thức độc lập, sau cuộc trưng cầu dân ý về quyền tự quyết, chấm dứt 132 năm giai đoạn thuộc địa Pháp.
Sau hai năm có nhiều căng thẳng liên quan đến chiến tranh, quan hệ hai nước đã dịu lại phần nào. Chính quyền Alger hiện vẫn đòi Pháp phải xin lỗi chính thức vì đã chiếm Algérie làm thuộc địa.
