13 tháng 5 2022
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã họp mặt các lãnh đạo Đông Nam Á với hứa hẹn chi 150 triệu USD cho cơ sở hạ tầng, an ninh, phòng ngừa đại dịch và các nỗ lực khác nhằm chống lại ảnh hưởng của đối thủ cạnh tranh Trung Quốc, theo Reuters.
Hôm 12/05, Biden bắt đầu Hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày với Hiệp hội 10 quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở Washington với bữa tối được phục vụ cho các nhà lãnh đạo tại Nhà Trắng trước buổi hội đàm tại Bộ Ngoại giao vào hôm nay 13/05.
Biden cười tươi khi chụp hình tập thể trên bãi cỏ South Lawn của Nhà Trắng trước bữa tối với các đại diện của Brunei, Indonesia, Campuchia, Singapore, Thái Lan, Lào, Việt Nam, Malaysia và Philippines.
Trong khi cuộc chiến Nga-Ukraine nằm trong chương trình nghị sự, chính quyền Biden hy vọng những nỗ lực này sẽ cho các quốc gia thấy rằng Washington vẫn đặt trọng tâm vào Ấn Độ – Thái Bình Dương và thách thức lâu dài từ Trung Quốc, vốn là đối thủ cạnh tranh chính của Mỹ.
Chỉ tính trong tháng 11, Trung Quốc đã cam kết hỗ trợ phát triển 1,5 tỷ USD cho các nước ASEAN trong vòng ba năm để đương đầu với Covid và phục hồi kinh tế nhiên liệu.
Một quan chức cấp cao của Mỹ nói với các phóng viên: “Chúng tôi cần nâng cao hiệu quả của mình ở Đông Nam Á. Chúng tôi không yêu cầu các quốc gia đưa ra lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, chúng tôi muốn làm rõ rằng Mỹ tìm kiếm các mối quan hệ gắn kết hơn.”
Kao Kim Hourn, cố vấn của Thủ tướng Campuchia Hun Sen, nói với Reuters rằng nước này sẽ không “chọn phe” giữa Washington và Bắc Kinh cho dù đầu tư của Mỹ vào đất nước ông đang tăng lên.
Phát biểu tại Trung tâm CSIS ở Washington ngày 11/05, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính cũng khẳng định Việt Nam kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, chọn chính nghĩa thay vì chọn bên.
Theo ông Chính: “Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc, bình đẳng, tất cả cùng có lợi, cùng thắng”.
Cam kết mới về tài chính này gồm khoản đầu tư 40 triệu USD vào cơ sở hạ tầng nhằm giúp khử carbon trong hệ thống năng lượng của khu vực và 60 triệu USD cho an ninh hàng hải, cũng như khoảng 15 triệu USD tài trợ y tế để hỗ trợ phát hiện sớm COVID-19 và các đại dịch về đường hô hấp khác, một quan chức cho biết.
Gói hỗ trợ thêm này sẽ giúp các quốc gia Đông Nam Á phát triển nền kinh tế kỹ thuật số và luật trí tuệ nhân tạo.
Tuần duyên Hoa Kỳ cũng sẽ điều một con tàu đến khu vực để giúp các hạm đội địa phương chống lại điều mà Washington và các nước trong khu vực mô tả là việc đánh bắt trái phép của Trung Quốc.
Tuy vậy, các cam kết vẫn bị lu mờ bởi mối quan hệ và ảnh hưởng sâu rộng của Trung Quốc.
Biden đang thực hiện nhiều sáng kiến hơn, gồm đầu tư cơ sở hạ tầng “Xây dựng lại thế giới tốt đẹp hơn” và Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ – Thái Bình Dương (IPEF). Nhưng cả hai đều chưa được chốt.
Hội nghị thượng đỉnh này đánh dấu lần đầu tiên các nhà lãnh đạo ASEAN cùng tham dự một sự kiện tại Nhà Trắng và cũng là cuộc họp đầu tiên với ASEAN do một tổng thống Mỹ chủ trì kể từ năm 2016.
Tám nhà lãnh đạo ASEAN dự kiến sẽ tham gia buổi hội đàm. Lãnh đạo Myanmar đã bị loại vì cuộc đảo chính năm ngoái. Philippines đang trong giai đoạn chuyển giao quyền lực sau bầu cử, dù ông Biden đã nói chuyện với tổng thống đắc cử của nước này, Ferdinand Marcos Jr., hôm11/04. Bộ trưởng Ngoại giao của Philippines làm đại diện cho quốc gia này tại Nhà Trắng.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng đã đến thăm Điện Capitol vào ngày 12/05 để dùng bữa trưa với các lãnh đạo quốc hội.
Quan ngại về Trung Quốc
Các quốc gia chia sẻ nhiều mối quan ngại của Washington về Trung Quốc.
Việc Trung Quốc khẳng định chủ quyền đối với các vùng biển rộng lớn ở Biển Đông đã đối nghịch với Việt Nam và Philippines, khi Brunei và Malaysia cũng đưa ra yêu sách đối với một số vùng.
Tuy nhiên, các quốc gia trong khu vực cũng nản lòng trước việc Mỹ chậm trễ trong việc vạch ra chi tiết kế hoạch cam kết kinh tế kể từ khi cựu Tổng thống Donald Trump từ bỏ hiệp ước thương mại khu vực vào năm 2017.
“Mỹ nên thực hiện chương trình nghị sự thương mại và đầu tư tích cực hơn với ASEAN, điều này sẽ mang lại lợi ích cho Mỹ về mặt kinh tế và chiến lược”, Thủ tướng Malaysia, Ismail Sabri Yaakob, cho biết hôm 12/05.
Sáng kiến IPEF dự kiến sẽ được khởi động trong chuyến đi của Biden tới Nhật Bản và Hàn Quốc vào tuần tới. Nhưng điều này hiện không mang lại tiếp cận thị trường mở rộng mà các quốc gia châu Á khao khát, căn cứ vào mối quan ngại của Biden về việc làm của người Mỹ.
Các nhà phân tích cho rằng dù các nước ASEAN chia sẻ cùng Mỹ mối quan ngại về Trung Quốc, nhưng họ vẫn thận trọng về việc ngả hẳn về phía Washington, do mối quan hệ kinh tế lấn át của Bắc Kinh với họ và các sáng kiến kinh tế còn hạn chế của Mỹ.
Hôm 11/05, Thủ tướng Campuchia Hun Sen là mục tiêu ném giày của một người biểu trước chuyến thăm đầu tiên của ông tới Nhà Trắng trong nhiệm kỳ bắt đầu từ năm 1985. Nhà lãnh đạo Campuchia đã phải đối mặt với chỉ trích từ các nhà hoạt động vì đàn áp bất đồng chính kiến.
