- Robert Plummer
- BBC News
2 tháng 8 2022
Tổng thống Joe Biden hôm 1/8 xác nhận rằng Mỹ đã tiêu diệt Ayman al-Zawahiri, thủ lĩnh của tổ chức khủng bố al-Qaeda trong một cuộc tấn công bằng drone ở Afghanistan.
Ayman al-Zawahiri bị tiêu diệt trong một chiến dịch do Cục Tình báo trung ương Mỹ CIA thực hiện tại thủ đô Kabul của Afghanistan hôm 31/7.
Tổng thống Mỹ Biden phát biểu rằng Zawahiri đã “khắc một dấu ấn giết chóc và bạo lực đối với công dân Mỹ”.
“Bây giờ công lý đã được thực thi và thủ lĩnh khủng bố này đã không còn tồn tại nữa,” ông Biden nói thêm.
Quan chức Mỹ cho biết khi drone phóng hai tên lửa vào Zawahiri khi ông ta đang ở trên ban công của một ngôi nhà.
Các thành viên khác trong gia đình thủ lĩnh al-Qaeda cũng có mặt ở đó nhưng không hề hấn gì, chỉ mình Zawahiri bị giết.
Tổng thống Biden cho biết đã đưa ra mệnh lệnh cuối cùng chấp thuận cho “một cuộc tấn công chính xác” vào thủ lĩnh 71 tuổi của al-Qaeda sau nhiều tháng lên kế hoạch.
Zawahiri tiếp quản quyền lãnh đạo al-Qaeda sau cái chết của trùm khủng bố Osama bin Laden vào năm 2011.
Zawahiri và Bin Laden đã cùng lên âm mưu thực hiện vụ tấn công 11/9 và là một trong những “phần tử khủng bố bị truy nã gắt gao nhất” của Mỹ.
Việc tiêu diệt thủ lĩnh tối cao của al-Qaeda sẽ khiến các gia đình nạn nhân của vụ tấn công năm 2001 được an ủi.
Theo ông Biden: “Dù mất bao lâu, dù lẩn trốn ở đâu, nếu kẻ nào là mối đe dọa đối với người dân của chúng tôi, nước Mỹ sẽ sẽ tìm thấy kẻ đó và đưa ra ánh sáng. Chúng tôi sẽ không bao giờ dao động trong việc bảo vệ đất nước và nhân dân của mình”.
Tổng thống Mỹ cũng cho biết Zawahiri cũng là chủ mưu của các hành động bạo lực khác, bao gồm vụ đánh bom liều chết nhằm vào tàu khu trục hải quân USS Cole ở Aden vào tháng 10/2000 khiến 17 thủy thủ Mỹ thiệt mạng.
20 năm sự kiện ngày 11/9: Liệu thế giới có trở nên an toàn hơn?
Một phát ngôn viên của Taliban đã coi hoạt động này của Mỹ là vi phạm rõ ràng các nguyên tắc quốc tế.
“Những hành động như vậy là lặp lại những thất bại trong 20 năm qua và đi ngược lại lợi ích của Mỹ, Afghanistan và khu vực,” người phát ngôn này cho biết.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ khẳng định hoạt động này là có cơ sở pháp lý.
Phân tích của Gordon Corera, phóng viên an ninh
Ayman al-Zawahiri là đầu não đằng sau al-Qaeda.
Ayman al-Zawahiri, một bác sĩ người Ai Cập từng bị bắt vào những năm 1980 vì tham gia vào nhóm chiến binh Hồi giáo, ông ta rời khỏi đất nước sau khi được trả tự do và tham gia vào các phong trào quốc tế “thánh chiến Hồi giáo” bạo lực.
Cuối cùng Zawahiri định cư ở Afghanistan và gia nhập lực lượng với một người Ả Rập Saudi giàu có, Osama Bin Laden. Họ cùng nhau tuyên chiến với Mỹ và tổ chức các cuộc tấn công ngày 11/9/2001.
Phải mất một thập niên, Bin Laden mới bị Mỹ truy lùng và giết chết. Sau đó, Zawahiri đảm nhận vai trò lãnh đạo al-Qaeda, nhưng trở thành một nhân vật ngoài lề, chỉ thỉnh thoảng đưa ra các thông điệp.
Mỹ sẽ coi cái chết của thủ lĩnh khủng bố này như một chiến thắng, đặc biệt là sau cuộc rút quân hỗn loạn của họ khỏi Afghanistan hồi năm ngoái, nhưng Zawahiri không có chút ảnh hưởng nào trong khi các nhóm và phong trào mới như Nhà nước Hồi giáo ngày càng có sức ảnh hưởng. Một thủ lĩnh mới của al-Qaeda chắc chắn sẽ xuất hiện, nhưng người này có thể sẽ có ảnh hưởng ít hơn người tiền nhiệm.
Việc tiêu diệt Zawahiri diễn ra gần một năm sau khi quân đội Mỹ hoàn thành việc rút quân khỏi Afghanistan theo lệnh của Tổng thống Biden, chấm dứt 20 năm hiện diện quân sự của Mỹ ở đó.
Theo thỏa thuận hòa bình năm 2020 với Mỹ, Taliban đồng ý không cho phép al-Qaeda hoặc bất kỳ nhóm cực đoan nào khác hoạt động trong các khu vực do họ kiểm soát.
Tuy nhiên, Taliban và al-Qaeda là đồng minh lâu năm và các quan chức Mỹ cho biết Taliban đã biết về sự hiện diện của Zawahiri ở Kabul.
Ông Biden khẳng định Afghanistan sẽ không bao giờ trở thành nơi trú ẩn an toàn cho những kẻ khủng bố.
Zawahiri, một bác sĩ phẫu thuật chuyên khoa mắt, người đã giúp thành lập nhóm chiến binh Thánh chiến Hồi giáo Ai Cập, đã nắm quyền lãnh đạo al-Qaeda sau khi Mỹ tiêu diệt Bin Laden vào tháng 5/2011.
Trước đó, Zawahiri thường được coi là cánh tay phải của Bin Laden và là đầu não chính của al-Qaeda.
Một số chuyên gia cho rằng ông ta là “đầu não tổ chức” đằng sau vụ tấn công ngày 11/9/2001.
Khoảnh khắc biểu tượng của Biden
Phân tích của John Sudworth, phóng viên BBC News ở Washington
Gần một năm sau sự rút quân hỗn loạn của Mỹ khỏi Afghanistan, đây là thời điểm mang tính biểu tượng cao đối với Joe Biden. Một người, với tư cách là phó tổng thống vào năm 2011, đã xuất hiện trong bức ảnh chụp tại Situation Room nổi tiếng khi đó trong chiến dịch tiêu diệt Osama Bin Laden, hiện đang tuyên bố, với tư cách là tổng thống, vụ tấn công bằng drone tiêu diệt thủ lĩnh al-Qaeda hiện nay.
Nhưng ngoài câu hỏi việc này có thể có ý nghĩa gì, nếu có, đối với tỷ lệ ủng hộ thấp dành cho ông, có một câu hỏi mang tính chiến lược hơn. Sẽ có những suy đoán về việc các thủ lĩnh cấp cao của Taliban biết được tới mức độ nào sự hiện diện của Zawahiri ở Kabul và những hỗ trợ mà Taliban có thể đã cung cấp.
Trong các cuộc họp giao ban, các quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng, sau cuộc tấn công bằng drone, người của Taliban đã đến nơi trú ẩn an toàn nhằm che đậy bằng chứng về sự hiện diện của Zawahiri ở đó.
Hơn hai thập kỷ sau vụ tấn công 11/9 mà Zawahiri đã giúp chủ mưu và được nhắc đến nhiều trong bài phát biểu của Tổng thống Biden tối nay, một chính phủ Taliban đang nắm quyền trở lại – và Mỹ, bất chấp việc rút quân khỏi Afghanistan, vẫn tiếp tục có hành động quân sự gây chết người theo các sắc lệnh hành pháp.
“Cuộc chiến chống khủng bố” vẫn tiếp tục.
