Hokkaido lại ban bố tình trạng khẩn cấp do virus corona

Rupert Wingfield-HayesBBC News, Tokyo

Nơi đây từng được coi là một câu chuyện thành công – thành phố đã tích cực khống chế, lần tìm dấu vết và cô lập virus corona – khiến cho số người nhiễm bệnh giảm mạnh.

Nhưng Hokkaido nay lại nằm vào tâm điểm chú ý, do đang phải vật lộn đối phó với làn sóng lây nhiễm thứ nhì.

Hồi cuối tháng Hai, Hokkaido trở thành nơi đầu tiên ở Nhật tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia do Covid-19.

Trường học đóng cửa, các cuộc tụ tập đông người đều bị hủy, và người dân “được khuyến khích” ở trong nhà.

Chính quyền địa phương quyết tâm khống chế bệnh dịch – quyết liệt truy tìm dấu vết và cách ly bất kỳ ai có tiếp xúc với bệnh nhân.

Chính sách này đã tỏ ra hiệu quả, và tới giữa tháng Ba, số vụ nhiễm mới giảm xuống chỉ còn khoảng một, hai vụ mỗi ngày.

Vào ngày 19/3, tình trạng khẩn cấp quốc gia được gỡ bỏ tại đây, và từ đầu tháng Tư, các trường học mở cửa trở lại.

Thế nhưng chỉ 26 ngày sau khi lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia được đỡ bỏ thì một lệnh mới lại được đưa ra.

Gần như là một câu chuyện thành công

Tuần trước, Hokkaido có số vụ nhiễm mới cao kỷ lục, 135 trường hợp.

Khác với đợt bùng phát đầu tiên hồi tháng Hai, lần này không có bằng chứng nào cho thấy virus đã được tái nhập khẩu từ bên ngoài nước Nhật vào đây.

Không có trường hợp nhiễm mới nào là người nước ngoài, cũng không có ai có kết quả xét nghiệm dương tính đi ra ngoài Nhật Bản trong vòng tháng trước.

Điều này cho ta biết gì về cách xử lý tình trạng bùng phát dịch bệnh ở Hokkaido?

Trước hết, nếu bạn làm tốt ngay từ đầu, bạn sẽ có thể khống chế được tình hình.

“Khá là đơn giản để xử lý các ổ dịch, tìm ra những người có liên hệ và tiến hành cách ly,” Giáo sư Kenji Shibuya từ Đại học King’s College London nói.

“Giới chức đã khá thành công trong cách tìm ra và khống chế các ổ dịch. Nhật Bản khi đó đang trong giai đoạn đầu của đợt bùng phát dịch bệnh. Đó là một câu chuyện khá thành công.”

Trong khía cạnh này, Hokkaido có những điểm rất giống với những gì xảy ra tại thành phố Daegu của Hàn Quốc.

Tại đó, đợt bùng phát lớn từ một giáo phái tôn giáo đã được truy tìm dấu vết một cách quyết liệt.

Những người bị nhiễm virus được cách ly và dịch bệnh đã được khống chế.

Tuy nhiên, bài học thứ hai từ Hokkaido ít dễ chịu hơn nhiều.

Sau trận bùng phát ở Daegu, chính phủ Hàn Quốc bắt đầu tiến hành xét nghiệm diện rộng để tìm và nhận biết quy mô bệnh dịch. Nhật Bản thì làm điều ngược lại.

Ngay cả lúc này, sau hơn ba tháng kể từ khi Nhật ghi nhận trường hợp dương tính đầu tiên, nước này mới chỉ làm xét nghiệm đối với một tỉ lệ nhỏ dân chúng.

Ban đầu, chính phủ nói rằng việc xét nghiệm diện rộng là “lãng phí tài nguyên”.

Nay, giới chức đã ít nhiều thay đổi quan điểm và nói sẽ đẩy mạnh việc làm xét nghiệm, nhưng có những lý do khiến việc này bị chậm trễ.

Trước tiên, Bộ Y tế Nhật sợ rằng các bệnh viện sẽ quá tải do nhiều người có kết quả xét nghiệm dương tính nhưng chỉ có các triệu chứng nhẹ. Xét trên bình diện rộng lớn hơn, thì việc xét nghiệm là trách nhiệm của các trung tâm y tế địa phương chứ không phải của cấp trung ương.

Một số các trung tâm địa phương đó thì đơn giản là không có đủ nhân viên hoặc trang thiết bị để tiến hành làm xét nghiệm trên diện rộng.

Các đường dây nóng địa phương đã bị gọi liên tục, và thậm chí việc lấy được thư giới thiệu của bác sĩ để đi làm xét nghiệm cũng trở thành việc khó.

Khi kết hợp các lý do đó lại với nhau thì có thể thấy là giới chức Nhật Bản đã không có ý tưởng rõ ràng về việc virus lây lan trong dân chúng như thế nào, Giáo sư Shibuya nói.

“Chúng tôi đang ở chính giữa một giai đoạn bùng nổ dịch bệnh,” ông nói.

“Bài học lớn từ Hokkaido là thậm chí bạn thành công trogn việc khống chế dịch bệnh ở vòng đầu tiên thì vẫn rất khó để cách ly và duy trì việc khống chế dịch trong một giai đoạn dài. Trừ phi quý vị nâng năng lực xét nghiệm, nếu không sẽ rất khó để xác định ra được tình trạng lây nhiễm trong cộng đồng và tại các bệnh viện.”

Đường còn dài

Bài học thứ ba là “thực tế mới” này sẽ diễn ra trong một thời gian dài hơn nhiều so với dự tính của hầu hết mọi người.

Hokkaido nay đã tái áp lệnh hạn chế, tuy việc “phong tỏa” để chống Covid-19 theo phiên bản Nhật Bản thì nhẹ nhàng hơn nhiều so với việc phong tỏa ở nhiều nơi khác trên thế giới.

Hầu hết mọi người vẫn đi làm. Trường học có thể đóng cửa, nhưng các cửa hàng và thậm chí các quán bar vẫn mở cửa.

Nhưng Nhật Bản đã cấm việc nhập cảnh từ Mỹ, châu Âu và hầu hết các nước ở châu Á – cô lập hoàn toàn thành phố vốn phụ thuộc rất nhiều vào ngành du lịch.

Tôi có một người bạn, là chủ quán bar tại thành phố Chitose, người buộc phải đóng cửa quán và cho nhân viên nghỉ việc.

Ở thành phố Asahikawa nằm xa hơn về phía bắc, Naoki Tamura nói với chúng tôi rằng quán bar của ông vẫn ở, nhưng hầu như không có khách hàng.

“Mỗi tối chỉ có một hoặc hai khách,” ông nói.

“Thường thì nơi này rất đông du khách từ Trung Quốc và Đông Nam Á đến. Họ giờ đây vắng bóng hoàn toàn. Chúng tôi không nghe thấy bất kỳ một ngôn ngữ nước ngoài nào trên đường phố nữa.”

“Các nhà trọ nhỏ đều đang phải đóng cửa. Ngành du lịch thực sự gặp khó khăn.”

Lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia mới chính thức có hiệu lực đến ngày 6/5, thời điểm bắt đầu của kỳ nghỉ “Tuần lễ Vàng” của Nhật.

Nhưng một viên chức địa phương nói với chúng tôi rằng họ nay có thể sẽ phải duy trì các biện pháp hạn chế trong thời gian dài hơn thế nhiều.

“Chúng tôi cảm thấy là mình phải tiếp tục làm vậy,” ông nói. “Mục tiêu là giảm thiểu liên hệ giữa mọi người, để chặn việc virus lây lan.”

Trong bao lâu nữa?

“Cho tới khi chúng tôi tìm ra vaccine,” ông nói. “Chúng tôi phải nỗ lực chặn việc lây lan bệnh dịch.”

Tham gia đóng góp cho bài viết: Miho Tanaka