Tìm giải pháp ngoại giao với Nga về Ukraina: Nước Pháp lên tuyến đầu

Đăng ngày: 28/01/2022

Trọng Thành

Pháp tìm kiếm với Nga giải pháp ngoại giao cho khủng hoảng Ukraina với cuộc điện đàm Macron – Putin hôm nay và Liên Âu khiếu nại Trung Quốc lên Tổ chức Thương Mại Thế giới về chính sách “đàn áp kinh tế” với Litva là các chủ đề quốc tế lớn trang nhất. Một tập đoàn tư nhân quản lý nhà dưỡng lão số một nước Pháp bị lên án ngược đãi người già, bầu cử sơ bộ cánh tả chọn ứng viên tổng thống mở cho mọi công dân là chủ đề thời sự trong nước nổi bật.

Le Figaro chạy tựa trang nhất : “Ukraina: Macron tìm cách làm môi giới với Putin”. Theo Phủ tổng thống Pháp, với cuộc điện đàm hôm nay 28/01/2022, với tổng thống Nga, nguyên thủ Emmanuel Macron đang mang niềm hy vọng của các nước châu Âu về việc “xuống thang căng thẳng”, Le Figaro dành hồ sơ chính (bài “Quan hệ Macron – Putin qua thử thách khủng hoảng Ukraina”) để mô tả những nét lớn trong quan hệ ngoại giao Pháp – Nga dưới thời tổng thống Macron, từ gần 5 năm qua, đồng thời dự báo diễn biến tiếp theo.

Trước điện đàm, tổng thống Pháp gọi Nga là “cường quốc gây bất ổn”

Đối thoại với Nga để hướng đến hâm nóng quan hệ vốn là chính sách xuyên suốt của tổng thống Emmanuel Macron. Tuy nhiên, theo Le Figaro, chính sách này đã có một “bước ngoặt” rõ ràng mới đây. Trước cuộc điện đàm với tổng thống Nga Vladimir Putin hôm nay, ông Macron đã dùng những lời lẽ cứng rắn khi gọi nước Nga là một “cường quốc gây bất ổn”. Đi kèm với phát biểu nói trên, kể từ khi căng thẳng gia tăng những tháng gần đây với Nga, Pháp đã đề nghị gửi các đơn vị quân đội tham gia lực lượng NATO tại Rumani.

Le Figaro so sánh giữa hành xử với Nga của tổng thống Macron với các tổng thống tiền nhiệm (hai ông Sarkozy và Hollande), để rút ra một nhận xét : Ông Macron có vẻ như không có con đường nào khác, tương tự như hai người tiền nhiệm, là khởi đầu nhiệm kỳ với nỗ lực làm tan băng quan hệ với chủ nhân điện Kremlin, và cuối nhiệm kỳ hết ảo tưởng, buộc phải trở nên cứng rắn. Nhật báo Pháp nhấn mạnh là việc giữ được cân bằng giữ “đối thoại” và “cứng rắn” ngày càng trở khó khăn hơn với chính quyền Macron. Một nhà ngoại giao cao cấp cho biết “rõ ràng là tiếp cận này với Nga đã trở nên quá đơn giản. Cần phải xem xét lại”.  

Nga hung hăng, Kiev càng ngả về phương Tây: “Thời gian” bất lợi cho Putin

Bài xã luận của Le Figaro nhan đề “Thời gian của Putin” cũng bàn về chủ đề nước Pháp trong vai trò môi giới xuống thang giữa Mỹ và Nga. Theo Le Figaro, người đảm nhiệm vai trò môi giới này cần hiểu thực sự “bản chất của sự khác biệt” giữa hai đại cường Mỹ, Nga. Đây không chỉ là sự cạnh tranh về quyền lực, mà là về mô hình xã hội. Tổng thống Nga “muốn một nước láng giềng Ukraina suy yếu hơn là một xã hội tự do, có thể kích thích các đòi hỏi dân chủ tại Nga”.

Vấn đề với ông Putin là, “sự hung hăng của nước Nga càng đẩy Ukraina về phía châu Âu và NATO”, việc bán đảo Crimée bị sát nhập, vùng Donbass bị chiếm không đủ để làm bất ổn định Ukraina. Le Figaro nhấn mạnh  : “Thời gian đang bất lợi cho ông Putin: chiến tranh trở thành phương tiện cho Matxcơva để chặn thời gian lại”.

Nếu phải đánh, Puntin sẽ tấn công để triệt hạ chính quyền Kiev

Về nguy cơ chiến tranh Nga – Ukraina, Le Figaro có bài phỏng vấn chuyên gia quân sự, chuyên về quân đội Nga, ông J. D. Williams (Rand Corporations). Cựu chuyên gia về chiến lược của cơ quan tình báo Mỹ NCI nhấn mạnh  “đứng từ quan điểm chiến lược, nếu xem xét các đòi hỏi của ông Putin, khó mà hiểu được làm thế nào Nga có thể đạt được mục tiêu mà không có các chiến dịch quân sự lớn”. Và mục tiêu chiến lược của Putin chỉ có thể đạt được nếu thay đổi chế độ tại Kiev. Mà để làm được điều này một chiến dịch quân sự giới hạn ở vùng Donbass hay kể cả toàn bộ vùng đông nam là không có ý nghĩa gì. Do vậy, có thể dự báo, nếu Putin quyết định can thiệp quân sự, đó sẽ phải là một chiến dịch quy mô lớn.

Trả lời cho câu hỏi, liệu đã quá muộn chưa để răn đe Nga trước khả năng can thiệp, theo chuyên gia quân sự Mỹ, hai tuần gần đây, đã có sự thay đổi đáng kể trong chính sách của phương Tây với Nga. Trợ giúp phương tiện quân sự cho Ukraina gia tăng mạnh, về số lượng và tốc độ cung cấp, và điều này đang diễn ra một cách công khai.

Ukraina : Trợ giúp quân sự phương Tây ở mức vừa phải

Về chủ đề này, Le Monde có bài “Ukraina : trợ giúp quân sự phương Tây ở mức vừa phải”, với ghi nhận, ngoài Mỹ và Anh, các tuyên bố cung cấp vũ khí mới đây cho chính quyền Kiev hiện phần nhiều mới là cam kết. Khoảng 10 nước châu Âu hứa gửi vũ khí, nhưng về mặt chính thức, trong các nước châu Âu mới chỉ có Anh chính thức gửi các vũ khí hạng nhẹ, vũ khí chống tăng, máy dò mìn. Ukraina cũng không công bố danh sách vũ khí nhận được. Về phần nước Pháp, hiện tại Ukraina chưa chính thức đề nghị hỗ trợ vũ khí.

Đối với chính quyền Kiev, trợ giúp quân sự của phương Tây có giá trị về mặt quân sự, như phương tiện răn đe Nga, cũng như về mặt chính trị, cho thấy Ukraina có sự ủng hộ quốc tế. Liên Âu đang xem xét triển khai một đoàn hỗ trợ huấn luyện quân sự. NATO đã đặt một trung tâm huấn luyện tại Lviv, thành phố lớn miền tây Ukraina. Theo chuyên gia Alyona Getmanchouk, giám đốc trung tâm tư vấn New Europe Center, hiện tại quân đội có 250 nghìn lính tại ngũ, và khoảng 300 nghìn quân dự bị sẵn sàng động viên. Phía Nga có hơn 1 triệu binh sĩ thường trực và 2,6 triệu quân dự bị.

Điện Kremlin để ngỏ giải pháp ngoại giao

Trong lúc Le Figaro và Le Monde quan tâm nhiều hơn đến nguy cơ chiến tranh, Les Echos nghiêng về mặt ngoại giao. Theo nhật báo kinh tế Pháp, việc điện Kremlin có phản ứng “khá chừng mực” hôm qua, sau lời từ chối các đòi hỏi về an ninh của Nga, từ phía Nhà Trắng bằng văn bản, cho thấy Nga và phương Tây vẫn có thể “tiếp tục quá trình đối thoại khó khăn”.

Cuộc họp theo công thức Normandie tại Paris giữa các đại diện Pháp – Đức – Nga – Ukraina, cũng cho thấy những dấu hiệu tích cực. Cho dù nội dung của cuộc họp này chỉ liên quan đến quy chế vùng Donbass, do phe ly khai thân Nga kiểm soát, nhưng theo Les Echos, các tiến triển về hồ sơ này có thể tạo nên một động năng tích cực, ít nhất cũng cho phép thiết lập lại một phần niềm tin giữa Matxcơva phương Tây. Trong hai tuần nữa, một cuộc họp theo công thức Normandie sẽ diễn ra tại Berlin. Theo ngoại trưởng Ukraina, điều này có thể cho thấy Nga ưu tiên con đường ngoại giao từ đây đến đó. Nước Pháp cũng nhấn mạnh đến việc lần đầu tiên từ ba năm nay các bên đã đạt được một tuyên bố chung kêu gọi các phe tham chiến tôn trọng lệnh ngừng bắn.

Lần đầu tiên Trung Quốc lên tiếng

Les Echos cũng ghi nhận việc lần đầu tiên Trung Quốc – đồng minh của Nga – lên tiếng về khủng hoảng Ukraina. Ngoại trưởng Mỹ cho biết đồng nhiệm Trung Quốc trong điện đàm cho biết Bắc Kinh đã chuyển đến Matxcơva  một tuyên bố ủng hộ “các lo ngại có cơ sở” của Nga, và kêu gọi tìm giải pháp. Bắc Kinh lo ngại, khủng hoảng Ukraina có thể làm hỏng Thế Vận Hội Mùa Đông tại Trung Quốc. Trước đó, Mỹ cảnh báo Trung Quốc về các nguy cơ với an ninh và kinh tế thế giới, nếu “Nga xâm lược Ukraina”.

Mỹ nhân nhượng Nga: “Bước ngoặt” trong chính sách ngoại giao của Washington

Về hồ sơ Ukraina, nhật báo Công giáo La Croix có bài phỏng vấn chuyên gia Alexandra de Hoop Scheffer, giám đốc trung tâm tư vấn xuyên Đại Tây Dương German Marshall Fund of the United States, có trụ sở tại Paris. Theo vị chuyên gia nàyphía Mỹ đã có một số nhân nhượng về hai điểm.

Thứ nhất là một mặt tuyên bố không từ bỏ nguyên tắc mở của khối NATO mặt khác Washington chấp nhận Ukraina sẽ không gia nhập NATO về mặt ngắn hạn và trung hạn. Thứ hai là Hoa Kỳ đồng thời đề xuất một số biện pháp minh bạch với Nga về các vị trí đóng quân, triển khai các hệ thống tên lửa, cũng như các hoạt động tập trận tại châu Âu. Khả năng giảm các tập trận cũng được tổng thống Mỹ Biden nêu ra với đồng nhiệm Nga tại Geneve hồi năm ngoái.

Theo chuyên gia A. de Hoop Scheffer, đây là lần đầu tiên chính quyền Mỹ công nhận những đòi hỏi của Nga, và đây là một sự nhân nhượng chưa từng có và thay đổi lớn trong ngành ngoại giao Mỹ. Đây là một sự chọn rất khác của chính quyền Biden, sau khi rút ra bài học từ chính quyền Obama. Việc đàm phán Normandie tiến triển cũng cho phép Nga và phương Tây giảm căng thẳng để tập trung thương lượng về các vấn đề căn bản.