Đăng ngày: 28/05/2022
Mỹ làm rõ chính sách ‘‘mập mờ chiến lược’’ về Đài Loan: Thông điệp răn đe gửi đến Bắc Kinh
Hoa Kỳ đang trong thế trận lưỡng đầu thọ địch. Thách thức Trung Quốc là mặt trận thứ hai của nước Mỹ. Cuối tháng 5/2022, trong lúc chiến tranh tại Ukraina bước vào giai đoạn ít có nguy cơ bùng phát, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden có chuyến công du châu Á đầu tiên, với điểm đến là Hàn Quốc và Nhật Bản, hai đồng minh trụ cột ở khu vực. Ngày 23/05, tại Nhật Bản, tổng thống Hoa Kỳ có phát biểu gây chú ý đặc biệt.
Ông Biden tuyên bố Mỹ sẽ can thiệp để bảo vệ Đài Loan. Phát biểu gây các phản ứng hết sức trái ngược trong giới chuyên gia. Một bên, không ít người cho rằng tuyên bố trên của ông Biden làm ‘‘suy yếu thêm học thuyết mập mờ chiến lược của Mỹ’’, ‘‘làm phá hỏng tính chất răn đe’’ của chúng, như phân tích của bà Bonnie Glaser, giám đốc phụ trách khu vực châu Á, thuộc German Marshall Fund of the United States.
Tuy nhiên, cũng không ít người có quan điểm ngược lại. Khẳng định rõ ràng ‘‘lằn ranh đỏ’’ không hẳn là phá hủy nguyên tắc ‘‘mập mờ chiến lược’’. Đài Pháp TV5 Monde có bài “Đài Loan : Biden tăng cường chính sách nổi tiếng ‘mập mờ chiến lược’ hơn là bãi bỏ’’ (Taïwan: Biden accentue plus qu’il ne lève la fameuse ‘ambiguïté’ américaine, đăng ngày 24/05). Hoa Kỳ, kể từ năm 1979, về mặt ngoại giao chỉ công nhận chính quyền Trung Quốc ở Bắc Kinh, với chính sách ‘‘Một nước Trung Hoa’’. Washington hứa cung cấp cho Đài Loan các phương tiện quân sự để tự vệ, nhưng không cam kết rõ ràng Mỹ sẽ can thiệp trực tiếp để hỗ trợ Đài Bắc hay không. Tuy nhiên, gần đây chính sách này dưới thời lãnh đạo của cả đảng Cộng Hòa, cũng như Dân Chủ, đang thay đổi theo hướng cam kết hậu thuẫn mạnh hơn với Đài Loan.
Theo thông tín viên Frédéric Charles, từ Tokyo, thông điệp dứt khoát và cứng rắn nói trên của Biden là nhằm không để Trung Quốc có cơ hội manh động với hòn đảo. Nhưng ngược lại chính quyền Biden chấp nhận một số điểm nhân nhượng với Trung Quốc, đặc biệt là về mặt kinh tế, trái ngược với chính quyền tiền nhiệm:
‘‘Kết thúc cuộc hội đàm với thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đưa ra tuyên bố: Nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan, chúng tôi sẽ can thiệp để bảo vệ’’. Sau đó, tổng thống Mỹ đã bổ sung thêm một sắc thái: “Chúng ta đã thống nhất về chính sách một Trung Quốc, nhưng nếu Đài Loan có thể bị cưỡng bức bằng vũ lực, thì điều đó là không phù hợp. Phía Trung Quốc đã tiến sát đến vùng nguy hiểm, khi liên tục đưa không quân tiếp cận Đài Loan’’.
Thái độ dứt khoát nói trên của tổng thống Mỹ khiến giúp Tokyo bớt được gánh nặng. Nhật Bản quốc gia ở tuyến đầu trong trường hợp Trung Quốc tấn công Đài Loan. Hòn đảo cuối cùng của Nhật Bản ở phía nam, chỉ nằm cách Đài Loan khoảng 100 cây số.
Về Nga, ông Joe Biden nói: “Việc buộc Putin phải trả giá đắt cho cuộc xâm lăng Ukraine là điều cần thiết để ngăn chặn Trung Quốc xâm lược Đài Loan’’. Tổng thống Mỹ tỏ ra cứng rắn trên mặt trận ngoại giao với Trung Quốc, nhưng cùng lúc tìm cách xoa dịu Bắc Kinh về mặt kinh tế.
Tổng thống Biden sẵn sàng dỡ bỏ một số hàng rào thuế quan đối với Trung Quốc. Các doanh nghiệp lớn của Mỹ không muốn chiến tranh kinh tế hay chiến tranh quân sự với Trung Quốc’’.
Về chủ đề này, trên tuần báo Pháp l’Express, nhà Hoa Kỳ học Jean-Eric Branaa (Đại học Paris II – Panthéon), tương tự như TV5 Monde, cũng nhấn mạnh đến nỗ lực của tổng thống Biden, làm sáng tỏ hơn nguyên tắc ‘‘mập mờ chiến lược’’. Đó là nếu Trung Quốc vượt qua ‘‘lằn ranh đỏ, khi sử dụng sức mạnh, Hoa Kỳ sẽ can thiệp’’.
Giám đốc chương trình châu Á của Viện Montaigne, Mathieu Duchâtel, trên France 24, thì đặc biệt lưu ý đến dụng ý của tổng thống Biden khi nhấn mạnh khác biệt rõ ràng giữa Ukraina và Đài Loan. Thông điệp gửi đến Trung Quốc là : Hoa Kỳ không tham chiến trực tiếp chống Nga cùng Kiev, nhưng nếu Trung Quốc đánh Đài Loan, Mỹ sẽ tham chiến.
