December 10, 2022
Việc Tổng thống Biden cuối cùng chấp nhận trao đổi tù nhân mà chỉ trả tự do cho một mình Griner là kết quả của những cuộc đàm phán trong bí mật, và quyết định cuối cùng không phải điều dễ dàng cho Nhà Trắng.
Vụ trao đổi tù nhân giúp trả lại tự do cho vận động viên bóng rổ Brittney Griner kéo dài suốt nhiều tháng, do những tính toán về lợi ích chiến lược giữa cả Mỹ và Nga.
Suốt nhiều tháng ròng rã, giới ngoại giao Mỹ tìm cách đạt được một thỏa thuận với Moscow để trao trả tự do cho Brittney Griner và Paul Whelan, hai công dân Mỹ bị Nga bắt giam. Nhưng câu trả lời duy nhất mà Washington nhận được là nếu muốn cả hai người này, Mỹ phải giao cho Nga Vadim Krasikov, theo New York Times.
Krasikov là sát thủ đứng sau vụ ám sát một chiến binh gốc Chechnya tị nạn ở Đức, vụ việc xảy ra tại Berlin năm 2019. Vụ ám sát gây chấn động nước Đức, Berlin cáo buộc tình báo Nga đứng sau Krasikov.
Sát thủ người Nga sau đó bị truy tố và lĩnh án tù chung thân tại Đức. Bởi vậy, Washington không có quyền, cũng không có người để giao Krasikov cho Moscow.
Khi nhận được yêu cầu của Nga, giới chức Mỹ hiểu không dễ để Đức chấp nhận một thỏa thuận như vậy. Trên thực tế, Berlin từ chối trả tự do cho người mà Đức coi là sát thủ máu lạnh.
Phía sau hậu trường, một số quan chức ngoại giao Mỹ tin rằng yêu sách liên quan Krasikov chỉ là một chiến thuật câu giờ của Điện Kremlin. Washington tin rằng Moscow quyết tâm không trao cho Tổng thống Joe Biden bất cứ điều gì có thể được coi là chiến thắng chính trị trước thềm bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Việc Tổng thống Biden cuối cùng chấp nhận trao đổi tù nhân mà chỉ trả tự do cho một mình Griner là kết quả của những cuộc đàm phán trong bí mật, và quyết định cuối cùng không phải điều dễ dàng cho Nhà Trắng.
Ngôi sao bóng rổ Griner trở về Mỹ hôm 9/12. Trong khi đó, cựu lính thủy đánh bộ Whelan vẫn tiếp tục ngồi tù ở Nga. Đã gần 4 năm kể từ khi Whelan bị Nga bắt giữ với cáo buộc gián điệp. Tương lai số phận của Whelan vẫn là ẩn số, dù Tổng thống Biden cam kết sẽ nỗ lực đưa ông về nước.
Nói về cuộc trao đổi Griner và Bout, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho biết các chi tiết được trao đổi trực tiếp giữa hai bên thông qua kênh đặc biệt, không có sự tham gia của trung gian. Đây cũng sẽ là cách các thảo luận tương tự trong tương lai được tiến hành.
Ngôi sao bóng rổ Griner bị bắt với cáo buộc về ma túy chỉ một tuần trước khi Nga đưa quân vào Ukraine. Trong mắt Washington, Griner giống như một con tin trong cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây.
Ngay từ cuối tháng 4, phác thảo thỏa thuận trao đổi tù nhân đã thành hình. Thông qua trao đổi giữa các cơ quan tình báo, Nga đánh tiếng muốn đổi Griner lấy Viktor Bout, ông trùm buôn lậu vũ khí bị bắt ở Thái Lan năm 2008. Bout lĩnh án 25 năm tù giam tại Mỹ. Dù vậy, Moscow không có ý định đưa Whelan vào thỏa thuận trao đổi.
Giới chức Mỹ cho rằng Bout có giá trị với Moscow bởi người này có liên hệ chặt chẽ với các cơ quan tình báo Nga và nhiều nhân vật đầy quyền lực tại Moscow. Trong 14 năm qua, Moscow miêu tả Bout là kẻ tử vì đạo. Do đó, việc trả tự do cho trùm buôn lậu vũ khí sẽ là một chiến thắng cho Điện Kremlin.
Với Moscow, trao đổi Griner và Bout chỉ là một vụ trao đổi hai tội phạm thông thường. Trong khi đó, Whelan bị Nga coi là gián điệp, vì vậy chỉ có thể trao đổi với một tù nhân khác có mức độ quan trọng tương ứng.
